Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

paria facere

  • 1 par

    pār, paris, gleichkommend, gleich in Ansehung des Verhältnisses gewisser Eigenschaften, I) einem anderen: A) im allg.: a) adi.: pari intervallo, Caes.: mons pari tractu, in gleicher Richtung, Sall.: par similisque ceteris, Sall.: similia omnia magis visa hominibus, quam paria, Liv.: est finitimus oratori poëta ac paene par, Cic.: alqd pari atque eadem in laude ponere, Cic.: prima pares ineunt gravibus certamina remis, Verg.: pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur, gleich und gleich gesellt sich gern, Cic. de sen. 7: u. so ut solent pares facile congregari cum paribus, Amm. 28, 1, 58. – mit in u. Abl., ut sint pares in amore et aequales, Cic. – mit Abl., in usw., an usw., libertate esse parem ceteris, Cic.: eloquentiā parem habuisse neminem, Cic.: pares aetate ministri, Verg.: par annis, Ov.: ambo aevo cantuque pares, Nemes. (dafür poet. cantare pares, sich gleich im Gesang, Verg. ecl. 7, 5): aber in qua par facies nobilitate suā est, mit usw., Ov.: scalae pares moenium altitudine, Sall. fr. – mit Genet., aetatis mentisque pares, im usw., Sil.: aber cuius paucos pares tulit, ihm gleiche, Cic. – mit ad u. Akk. = in bezug auf usw., in usw., homo par ad virtutem, Liv. – mit Dat., hominem cuivis summorum tuae aetatis vel ingenio vel industriā vel famā parem, Cic.: Superl., forma virtutei (Dat.) parisuma fuit, Corp. inscr. Lat. 1, 30: parissumi estis hibus, Plaut. Curc. 506. – mit cum u. Abl. (vgl. Fabri Sall. Iug. 14, 9), erant ei quaedam ex his paria cum Crasso, Cic.: quem tu parem cum liberis tuis fecisti, deinen Kindern gleichgestellt hast, Sall. – mit inter se, zB. eas (virtutes) esse inter se aequales et pares, Cic. – mit folg. Vergleichungspartikeln, wie par atque (od. ac), Plaut., Cic. u.a.: et, Cic.: quam, Liv. u. Spät. – b) subst.: α) comm.: der (die) gleiche, der Genosse, die Genossin, opulentus par, Tischgenosse, Tischnachbar, Partner, Plaut.: infans cum paribus (Gespielen) inquinata sum, Petron. – bes. der Gatte, die Gattin, accumbit cum pare quisque suo, Ov.: serpens parem quaerens, Hyg. – β) neutr.: αα) das Gleiche, Gleiches, pari par respondere, Plaut., od. paria paribus respondere, Gleiches mit Gleichem erwidern, Cic. – par pari respondere, bar bezahlen, Cic.: par pro pari referre, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ter. u. Cic. ep.: paria facere, die Rechnung ausgleichen, Sen. – aber paria facere cum rationibus domini, die Rechnungen des Herrn gehörig abschließen, Colum.: u. so bildl., velut paria secum facere (v. der Natur), sich durch sich selbst gleichs. bezahlt machen, Plin.: cotidie cum vita paria facere, Abrechnung halten, Sen.: paria facere cum influentibus negotiis, zum Abschluß bringen, rein aufarbeiten, Sen.: pro tanto munere paria accipiendo facere, ein so gr. Gesch. schon durch die Annahme vollständig gleichmachen, Sen.: poteram tecum et hāc Maecenatis sententiā parem facere rationem, konnte dich durch diesen G. des M. vollständig bezahlt machen, Sen.: paria pessimis audere, den Schlechtesten es gleichzutun suchen, Sen. – par impar ludere, Gleich und Ungleich (Gerade und Ungerade) spielen, ein Kinderspiel, Hor. sat. 2, 3, 248. Aug. b. Suet. Aug. 71, 4. – ex pari, auf gleiche Weise, Sen. ep. 59, 14. – ββ) das Paar, gladiatorum, Cic.: tria aut quattuor paria amicorum, Cic.: par consulum, Vell.: par nobile fratrum, Hor.: par columbarum, Ov.: par oculorum, Suet.: scyphorum paria complura, Cic.: dua (so!) paria tabularum, Corp. inscr. Lat. 3. p. 951 lin. 20. – B) insbes.: 1) jmdm. gleich stark, gewachsen, a) adi.: alci, Caes.: par Atlanti viribus, Ov.: adhuc pares non sumus (fletui), Cic.: adversus victores, Iustin.: nec enim erat ad vim apertam par, Liv. 1, 5, 7: par in (zum) adversandum, Liv. 22, 35, 4: m. Abl., ut me haud par est, Plaut.: ut par erat tuā singulari bonitate, Cic.: armis se parem existumare, Sall.: abs., universos pares esse, Nep. – b) subst. m., der Gegner, Ov.: nec quemquam aspernari parem, qui se offerret, Liv.: habeo parem, quem das, Hannibalem, Liv. – 2) bildl., entsprechend, angemessen, schicklich u. dgl., par conubium, ebenbürtige Ehe, Catull.: ut par est, Lucr. u. Cic.: ut constantibus hominibus par erat, Cic.: erit rebus par oratio, Cic.: feceris par tuis ceteris factis, si etc., Plaut.: par est, Lucr., Catull. u.a.; mit folg. Acc. u. Infin., Cic. u.a.; mit folg. ut u. Konj., Plaut. – II) sich selbst gleich, gleich stark in irgend einer Eigenschaft, ut par sis in utriusque orationis facultate, Cic.: animo ac viribus par, Liv. – / Nom. fem. paris, Atta com. 14 (p. 162 R.2). – Abl. gew. pari, aber auch cum pare (Genossen od. Gatten), Cic. post red. in sen. 17. Sen. de ira 2, 34, 1. Ov. fast. 3, 193 u. 526; 4, 98: sine pare, Plin. 8, 79: adj., pare sacrificio, Capit. Maximin. 24, 7; vgl. Charis. 26. 21 u. Prisc. 7, 10.

    lateinisch-deutsches > par

  • 2 par

    pār, paris, gleichkommend, gleich in Ansehung des Verhältnisses gewisser Eigenschaften, I) einem anderen: A) im allg.: a) adi.: pari intervallo, Caes.: mons pari tractu, in gleicher Richtung, Sall.: par similisque ceteris, Sall.: similia omnia magis visa hominibus, quam paria, Liv.: est finitimus oratori poëta ac paene par, Cic.: alqd pari atque eadem in laude ponere, Cic.: prima pares ineunt gravibus certamina remis, Verg.: pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur, gleich und gleich gesellt sich gern, Cic. de sen. 7: u. so ut solent pares facile congregari cum paribus, Amm. 28, 1, 58. – mit in u. Abl., ut sint pares in amore et aequales, Cic. – mit Abl., in usw., an usw., libertate esse parem ceteris, Cic.: eloquentiā parem habuisse neminem, Cic.: pares aetate ministri, Verg.: par annis, Ov.: ambo aevo cantuque pares, Nemes. (dafür poet. cantare pares, sich gleich im Gesang, Verg. ecl. 7, 5): aber in qua par facies nobilitate suā est, mit usw., Ov.: scalae pares moenium altitudine, Sall. fr. – mit Genet., aetatis mentisque pares, im usw., Sil.: aber cuius paucos pares tulit, ihm gleiche, Cic. – mit ad u. Akk. = in bezug auf usw., in usw., homo par ad virtutem, Liv. – mit Dat., hominem cuivis summorum tuae aetatis vel ingenio vel industriā vel famā parem, Cic.: Superl., forma virtutei (Dat.) parisuma fuit, Corp. inscr. Lat.
    ————
    1, 30: parissumi estis hibus, Plaut. Curc. 506. – mit cum u. Abl. (vgl. Fabri Sall. Iug. 14, 9), erant ei quaedam ex his paria cum Crasso, Cic.: quem tu parem cum liberis tuis fecisti, deinen Kindern gleichgestellt hast, Sall. – mit inter se, zB. eas (virtutes) esse inter se aequales et pares, Cic. – mit folg. Vergleichungspartikeln, wie par atque (od. ac), Plaut., Cic. u.a.: et, Cic.: quam, Liv. u. Spät. – b) subst.: α) comm.: der (die) gleiche, der Genosse, die Genossin, opulentus par, Tischgenosse, Tischnachbar, Partner, Plaut.: infans cum paribus (Gespielen) inquinata sum, Petron. – bes. der Gatte, die Gattin, accumbit cum pare quisque suo, Ov.: serpens parem quaerens, Hyg. – β) neutr.: αα) das Gleiche, Gleiches, pari par respondere, Plaut., od. paria paribus respondere, Gleiches mit Gleichem erwidern, Cic. – par pari respondere, bar bezahlen, Cic.: par pro pari referre, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ter. u. Cic. ep.: paria facere, die Rechnung ausgleichen, Sen. – aber paria facere cum rationibus domini, die Rechnungen des Herrn gehörig abschließen, Colum.: u. so bildl., velut paria secum facere (v. der Natur), sich durch sich selbst gleichs. bezahlt machen, Plin.: cotidie cum vita paria facere, Abrechnung halten, Sen.: paria facere cum influentibus negotiis, zum Abschluß bringen, rein aufarbeiten, Sen.: pro tanto munere paria accipiendo facere, ein so gr. Gesch. schon
    ————
    durch die Annahme vollständig gleichmachen, Sen.: poteram tecum et hāc Maecenatis sententiā parem facere rationem, konnte dich durch diesen G. des M. vollständig bezahlt machen, Sen.: paria pessimis audere, den Schlechtesten es gleichzutun suchen, Sen. – par impar ludere, Gleich und Ungleich (Gerade und Ungerade) spielen, ein Kinderspiel, Hor. sat. 2, 3, 248. Aug. b. Suet. Aug. 71, 4. – ex pari, auf gleiche Weise, Sen. ep. 59, 14. – ββ) das Paar, gladiatorum, Cic.: tria aut quattuor paria amicorum, Cic.: par consulum, Vell.: par nobile fratrum, Hor.: par columbarum, Ov.: par oculorum, Suet.: scyphorum paria complura, Cic.: dua (so!) paria tabularum, Corp. inscr. Lat. 3. p. 951 lin. 20. – B) insbes.: 1) jmdm. gleich stark, gewachsen, a) adi.: alci, Caes.: par Atlanti viribus, Ov.: adhuc pares non sumus (fletui), Cic.: adversus victores, Iustin.: nec enim erat ad vim apertam par, Liv. 1, 5, 7: par in (zum) adversandum, Liv. 22, 35, 4: m. Abl., ut me haud par est, Plaut.: ut par erat tuā singulari bonitate, Cic.: armis se parem existumare, Sall.: abs., universos pares esse, Nep. – b) subst. m., der Gegner, Ov.: nec quemquam aspernari parem, qui se offerret, Liv.: habeo parem, quem das, Hannibalem, Liv. – 2) bildl., entsprechend, angemessen, schicklich u. dgl., par conubium, ebenbürtige Ehe, Catull.: ut par est, Lucr. u. Cic.: ut constantibus hominibus par erat, Cic.: erit
    ————
    rebus par oratio, Cic.: feceris par tuis ceteris factis, si etc., Plaut.: par est, Lucr., Catull. u.a.; mit folg. Acc. u. Infin., Cic. u.a.; mit folg. ut u. Konj., Plaut. – II) sich selbst gleich, gleich stark in irgend einer Eigenschaft, ut par sis in utriusque orationis facultate, Cic.: animo ac viribus par, Liv. – Nom. fem. paris, Atta com. 14 (p. 162 R.2). – Abl. gew. pari, aber auch cum pare (Genossen od. Gatten), Cic. post red. in sen. 17. Sen. de ira 2, 34, 1. Ov. fast. 3, 193 u. 526; 4, 98: sine pare, Plin. 8, 79: adj., pare sacrificio, Capit. Maximin. 24, 7; vgl. Charis. 26. 21 u. Prisc. 7, 10.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > par

  • 3 par

    [st1]1 [-] pār, păris, adj.: - [abcl][b]a - égal à, pareil, apparié, semblable, de même force, de même talent. - [abcl]b - juste, convenable. - [abcl]c - rival, champion. - [abcl]d - pair.[/b]    - par alicui (alicujus): égal à qqn.    - parem cum ceteris fortunae condicionem subire: subir un sort égal à celui des autres hommes.    - pares inter se: égaux entre eux.    - pares inter se linae, Plin.: lignes de même longueur.    - scalae pares moenium altitudine, Sall.: échelles aussi hautes que les murs.    - pares aetate: qui sont de même âge.    - Actoridae pares, Ov.: les fils jumeaux d'Actor.    - pares juvenci, Virg.: paire de taureaux.    - par virtute (par ad virtutem): égal en mérite, égal en valeur.    - verbum Latinum par Graeco, Cic.: mot latin équivalent d'un mot grec.    - par proelium: combat indécis.    - pari certamine, Caes. B. C. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - prodigio par, Juv. 4, 97: extrêmement rare.    - par ac (atque): le même que, égal à.    - par sapientia ac forma, Sall.: sagesse égale à la beauté.    - par spatium atque, Caes.: la même distance que.    - par ac (atque) si: le même que si.    - par est + inf.: il est juste de, il est naturel de, il est convenable de.    - par est primum ipsum esse virum bonum, Cic.: il faut commencer soi-même par être homme de bien.    - ex quo intelligi par est, Cic.: ce qui doit faire comprendre.    - ut constantibus hominibus par erat: comme il convenait à des hommes de caractères.    - sic par est agere cum civibus, Cic.: voilà comme il convient d'agir avec ses concitoyens.    - ut par est: comme il est juste, comme de raison.    - non par videtur ut, Plaut.: il ne semble pas convenable que.    - par pari referre (respondere): rendre la pareille.    - omnibus bellis par esse non poterat: il ne pouvait tenir tête à tant d'ennemis.    - paria facere, Sen.: établir une balance, équilibrer les comptes.    - paria facere cum vita: régler ses comptes avec la vie.    - par, paris, adj. pris comme nom masc. ou fém.: compagnon, compagne, mâle, femelle, conjoint; l'antagoniste.    - pares cum paribus congregantur, Cic. Sen. 3, 7: qui se ressemble s'assemble.    - cum pare quaeque suo, Ov.: chaque femelle avec son mâle.    - cantare pares, Virg. B. 7.5: également habiles à chanter.    - loqui pro pari, Cic.: parler à qqn d'égal à égal.    - ex pari cum, Sen.: sur le même pied que, de pair avec.    - scrupulus cui par esse non possum, Plin-jn.: inquiétude que je ne puis supporter.    - sapiens cum diis ex pari vivit: le sage vit de pair avec les dieux.    - ludere par impar, Hor.: jouer à pair ou non. [st1]2 [-] pār, păris, n.: le couple, la paire.    - gladiatorum par: un couple de gladiateurs.    - par oculorum: les deux yeux.    - par columbarum: une paire de colombes.    - geminum in scelere par, Cic.: couple associé pour le crime.    - scyphorum paria, Cic.: des coupes appariées.    - paria ordinaria, Sen.: couples de gladiateurs ordinaires.    - ecce par Deo dignum, Sen.: voilà deux champions dignes de la Divinité.
    * * *
    [st1]1 [-] pār, păris, adj.: - [abcl][b]a - égal à, pareil, apparié, semblable, de même force, de même talent. - [abcl]b - juste, convenable. - [abcl]c - rival, champion. - [abcl]d - pair.[/b]    - par alicui (alicujus): égal à qqn.    - parem cum ceteris fortunae condicionem subire: subir un sort égal à celui des autres hommes.    - pares inter se: égaux entre eux.    - pares inter se linae, Plin.: lignes de même longueur.    - scalae pares moenium altitudine, Sall.: échelles aussi hautes que les murs.    - pares aetate: qui sont de même âge.    - Actoridae pares, Ov.: les fils jumeaux d'Actor.    - pares juvenci, Virg.: paire de taureaux.    - par virtute (par ad virtutem): égal en mérite, égal en valeur.    - verbum Latinum par Graeco, Cic.: mot latin équivalent d'un mot grec.    - par proelium: combat indécis.    - pari certamine, Caes. B. C. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - prodigio par, Juv. 4, 97: extrêmement rare.    - par ac (atque): le même que, égal à.    - par sapientia ac forma, Sall.: sagesse égale à la beauté.    - par spatium atque, Caes.: la même distance que.    - par ac (atque) si: le même que si.    - par est + inf.: il est juste de, il est naturel de, il est convenable de.    - par est primum ipsum esse virum bonum, Cic.: il faut commencer soi-même par être homme de bien.    - ex quo intelligi par est, Cic.: ce qui doit faire comprendre.    - ut constantibus hominibus par erat: comme il convenait à des hommes de caractères.    - sic par est agere cum civibus, Cic.: voilà comme il convient d'agir avec ses concitoyens.    - ut par est: comme il est juste, comme de raison.    - non par videtur ut, Plaut.: il ne semble pas convenable que.    - par pari referre (respondere): rendre la pareille.    - omnibus bellis par esse non poterat: il ne pouvait tenir tête à tant d'ennemis.    - paria facere, Sen.: établir une balance, équilibrer les comptes.    - paria facere cum vita: régler ses comptes avec la vie.    - par, paris, adj. pris comme nom masc. ou fém.: compagnon, compagne, mâle, femelle, conjoint; l'antagoniste.    - pares cum paribus congregantur, Cic. Sen. 3, 7: qui se ressemble s'assemble.    - cum pare quaeque suo, Ov.: chaque femelle avec son mâle.    - cantare pares, Virg. B. 7.5: également habiles à chanter.    - loqui pro pari, Cic.: parler à qqn d'égal à égal.    - ex pari cum, Sen.: sur le même pied que, de pair avec.    - scrupulus cui par esse non possum, Plin-jn.: inquiétude que je ne puis supporter.    - sapiens cum diis ex pari vivit: le sage vit de pair avec les dieux.    - ludere par impar, Hor.: jouer à pair ou non. [st1]2 [-] pār, păris, n.: le couple, la paire.    - gladiatorum par: un couple de gladiateurs.    - par oculorum: les deux yeux.    - par columbarum: une paire de colombes.    - geminum in scelere par, Cic.: couple associé pour le crime.    - scyphorum paria, Cic.: des coupes appariées.    - paria ordinaria, Sen.: couples de gladiateurs ordinaires.    - ecce par Deo dignum, Sen.: voilà deux champions dignes de la Divinité.
    * * *
        Par, paris, Substantiuum, n. g. ablatiuo pari. Cic. Une paire ou Une couple.
    \
        Par, paris, Adiectiuum, ablatiuo pare vel pari. Pareil, Per.
    \
        Par. Plaut. Convenant et raisonnable.
    \
        Itaque mihi dubitanti quid me facere par sit, etc. Cic. Que c'est qu'il convient que je face.
    \
        Quibus tu, vt par erat, restitisti. Matius Ciceroni. Comme il estoit bien raisonnable.
    \
        Par est. Plaut. Il est semblable et pareil, ou egual.
    \
        Quid tibi est? N. pol mihi par idem quod est tibi. Plaut. Tout un, Tout de mesme qu'à toy.
    \
        Par sapientia ad formam. Plaut. Aussi sage que beau.
    \
        AEtate pares ministri. Virgil. D'un mesme aage, Aussi aagez l'un que l'autre.
    \
        Pares in amore. Cic. S'entr'aimants autant l'un que l'autre.
    \
        Paribus animis. Liu. D'une mesme affection.
    \
        Par ingenium nactus. Terent. Il a trouvé un homme de sa sorte.
    \
        Dignum solumque par pretium tanti laboris. Plin. iunior. Loyer et recompense telle qu'il appartient à si grand labeur.
    \
        Nubere pari. Ouidius. A son pareil, A homme de sa sorte, A son sortable.
    \
        Parem esse. Cic. Satisfaire et suffire à quelque labeur, Avoir assez de force et de vertu pour le faire.
    \
        Pares esse nostro exercitui non potuerunt. Caes. Ils n'ont peu estre aussi forts.
    \
        Male merenti par erit. Plaut. Il rendra la pareille.
    \
        Videto in tanto otio, vt par mihi sis. Cic. Que tu m'escrives autant de lettres, que je t'en escriray.
    \
        Paria facere. Seneca. Recompenser, Satisfaire, Rendre le plaisir qu'on a receu d'aucun, Rendre la pareille.
    \
        Par facere alii rei. Cicero, Infima summis paria fecit, turbauit, miscuit. Il a faict tout un.
    \
        Parem gratiam referre. Terent. Rendre le pareil plaisir.
    \
        Par referre. Terent. Rendre la pareille.
    \
        Par pari. Plaut. Pour la pareille, Chou pour chou.
    \
        Par pari datum. Plaut. Un pour autre.
    \
        Par pari referre. Terent. Rendre la pareille, Faire ainsi qu'on nous fait. Non desunt qui contendant legendum Par pro pari referre.
    \
        Par pari respondere. Plaut. Dire tout tant qu'un autre dit, Dire les mesmes parolles.
    \
        Par impar. Suet. Une sorte de jeu qu'on dit Per ou non.
    \
        Ludere par impar. Horat. Jouer à per ou non.

    Dictionarium latinogallicum > par

  • 4 par

    pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.— Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latter poet. — Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).
    I.
    Lit.:

    par est, quod in omnes aequabile est,

    Cic. Inv. 2, 22, 67:

    par et aequalis ratio,

    id. Or. 36, 123:

    aequo et pari jure cum civibus vivere,

    id. Off. 1, 34, 124:

    vita beata... par et similis deorum,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    est finitimus oratori poëta ac paene par,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    pari atque eādem in laude aliquem ponere,

    id. Mur. 9, 21:

    intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse,

    id. Sull. 2, 5:

    pares in amore atque aequales,

    id. Lael. 9, 32:

    libertate esse parem ceteris,

    id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (hêdonê) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12:

    pares ejusdem generis munitiones,

    of equal size, Caes. B. G. 7, 74:

    similia omnia magis visa hominibus, quam paria,

    Liv. 45, 43:

    pares similesque (affectus),

    Sen. Ira, 1, 19 et saep.:

    quod in re pari valet, valeat in hac, quae par est... valeat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat,

    Cic. Top. 4, 23:

    si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā,

    id. Rep. 1, 32, 49:

    necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant,

    id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3:

    equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,

    Caes. B. G. 1, 43:

    hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc.,

    i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.— Poet., with a respective gen. or inf.:

    aetatis mentisque pares,

    Sil. 4, 370:

    et cantare pares et respondere parati,

    Verg. E. 7, 5.—
    (β).
    The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.:

    quem ego parem summis Peripateticis judico,

    Cic. Div. 1, 3, 5:

    in his omnibus par iis, quos antea commemoravi,

    id. Clu. 38, 107:

    omni illi et virtute et laude par,

    id. Planc. 11, 27:

    isti par in belligerando,

    id. Font. 12, 26:

    par anseribus,

    as large as, Juv. 5, 114:

    prodigio par,

    i. e. extremely rare, id. 4, 97.—In sup.:

    QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios,

    Inscr. Orell. 550:

    parissumi estis hibus,

    Plaut. Curc. 4, 2, 20.—Adverb. (colloq. and very rare):

    feceris par tuis ceteris factis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 3.—
    (γ).
    With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.:

    ei erat hospes, par illius, Siculus, etc.,

    his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares [p. 1300] haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8:

    quem metuis par hujus erat,

    Luc. 10, 382:

    ubique eum parem sui invenies,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 6:

    vestrae fortitudinis,

    Phaedr. 4, 15, 6.—
    (δ).
    With abl. (rare):

    scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā,

    Ov. F. 6, 804.—
    (ε).
    With cum (class.):

    non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire,

    Cic. Rep. 1, 4, 7:

    ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc.,

    id. Lig. 9, 27:

    quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti,

    Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris). —
    (ζ).
    With inter se (class.):

    sunt omnes pares inter se,

    Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.—
    (η).
    With et, atque ( ac) (class.):

    cum par habetur honos summis et infimis,

    Cic. Rep. 1, 34, 53:

    omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano,

    id. Brut. 11, 43:

    tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum,

    Sall. C. 3, 2:

    quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt,

    Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2:

    si parem sapientiam hic habet ac formam,

    Plaut. Mil. 4, 6, 36:

    neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,

    Cic. N. D. 3, 1, 3:

    in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus,

    Sall. J. 102, 7.—
    (θ).
    The object of comparison is sometimes not expressed:

    cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus,

    i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15:

    pari proelio,

    indecisive, Nep. Them. 3, 3:

    pares validaeque miscentur,

    Tac. G. 20:

    cum paria esse coeperunt,

    Plin. Ep. 4, 14, 6:

    si periculum par et ardor certaminis eos irritaret,

    Liv. 24, 39, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Equal to, a match for any one in any respect:

    quibus ne di quidem immortales pares esse possint,

    Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.:

    ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc.,

    Sall. J. 20, 5:

    non sumus pares,

    not on an equality, Juv. 3, 104:

    exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum,

    Plin. Ep. 3, 17, 2:

    habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem,

    an opponent, adversary, Liv. 28, 44:

    inter pares aemulatio,

    Tac. A. 2, 47:

    ope Palladis Tydiden Superis parem,

    Hor. C. 1, 6, 15.—
    2.
    Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis):

    ut coëat par Jungaturque pari,

    Hor. Ep. 1, 5, 25:

    si qua voles apte nubere, nube pari,

    Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.—Prov.:

    pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur,

    i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.—
    3.
    Par est, it is fit, meet, suitable, proper, right.
    (α).
    With a subject-clause (class.;

    syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit,

    Plaut. Trin. 2, 1, 6:

    posterius istaec te magis par agere'st,

    id. Pers. 5, 2, 21:

    canem esse hanc par fuit,

    id. Curc. 1, 2, 17:

    par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc.,

    Cic. Lael. 22, 82:

    sic par est agere cum civibus,

    id. Off. 2, 23, 83:

    dubitans, quid me facere par sit,

    id. Att. 9, 9, 2:

    quicquid erit, quod me scire par sit,

    id. ib. 15, 17, 2:

    quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est,

    id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.:

    ex quo intellegi par est, eos qui, etc.,

    id. Leg. 2, 5, 11. —
    (β).
    Ut par est (erat, etc.;

    class.): ita, ut constantibus hominibus par erat,

    Cic. Div. 2, 55, 114:

    ut par fuit,

    id. Verr. 2, 5, 4, § 10. —
    * (γ).
    With ut:

    non par videtur neque sit consentaneum... ut, etc.,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 31.—
    4.
    Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a'repartee:

    par pari respondet,

    Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.:

    paria paribus respondimus,

    Cic. Att. 6, 1, 23:

    ut sit unde par pari respondeatur,

    id. ib. 16, 7, 6:

    par pro pari referto, quod eam mordeat,

    Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).—
    5.
    Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.):

    cum rationibus domini paria facere,

    to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24. —
    (β).
    Trop.:

    cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est,

    to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1:

    nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus,

    settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so,

    parem rationem facere,

    Sen. Ep. 19, 10.—
    6.
    Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin.
    7.
    Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.):

    sapiens cum diis ex pari vivit,

    Sen. Ep. 59, 14.
    II.
    Transf., subst.
    A.
    pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse:

    plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo,

    Ov. F. 3, 526:

    jungi cum pare suā,

    id. ib. 3, 193:

    edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc.,

    Cic. Pis. 8, 18.—Esp., a table companion, = omoklinos:

    atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit,

    Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.:

    cedo parem quem pepigi,

    id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. g. supra).—
    B.
    pār, păris, n., a pair:

    gladiatorum par nobilissimum,

    Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17:

    ecce tibi geminum in scelere par,

    id. Phil. 11, 1, 2:

    par nobile fratrum,

    Hor. S. 2, 3, 243:

    par columbarum,

    Ov. M. 13, 833:

    par mularum,

    Gai. Inst. 3, 212:

    par oculorum,

    Suet. Rhet. 5:

    tria aut quatuor paria amicorum,

    Cic. Lael. 4, 15:

    scyphorum paria complura,

    id. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia,

    Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.
    A.
    In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1:

    ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat,

    Cic. Lael. 16, 56:

    laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    caritate non pariter omnes egemus,

    id. Off. 2, 8, 30:

    ut pariter extrema terminentur,

    id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10:

    et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt,

    Cic. N. D. 2, 58, 146:

    nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt,

    id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102:

    cuncta pariter Romanis adversa,

    Tac. A. 1, 64: tantumdem est;

    feriunt pariter,

    all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.—
    (β).
    With cum:

    Siculi mecum pariter moleste ferent,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:

    pariter nobiscum progredi,

    Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.—
    (γ).
    With ut, atque ( ac):

    is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit,

    Plaut. Aul. prol. 21:

    pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt,

    id. Am. 4, 1, 11:

    vultu pariter atque animo varius,

    Sall. J. 113, 3:

    pariter ac si hostis adesset,

    id. ib. 46, 6.—
    (δ).
    With et... et:

    pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum,

    Liv. 31, 35:

    pariter et habitus et nomina edocebuntur,

    Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.—
    (ε).
    With dat. (in late poets, and once in Liv.):

    pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent,

    the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.—
    * (ζ).
    With qualis:

    pariter suades, qualis es,

    Plaut. Rud. 3, 6, 37. —
    B.
    In partic.
    1.
    Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together:

    nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat,

    at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52:

    pariter decurrere,

    Liv. 22, 4, 6:

    ut pariter et socii rem inciperent,

    id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.:

    plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc.,

    Quint. 5, 13, 11; so,

    pariter multos invadere,

    id. 5, 7, 5:

    pariter ire,

    id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.—
    (β).
    With cum (so commonly in Cic.):

    conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,

    Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10:

    studia doctrinae pariter cum aetate crescunt,

    id. Sen. 14, 50:

    pariter cum vitā sensus amittitur,

    id. Tusc. 1, 11, 24:

    equites pariter cum occasu solis expeditos educit,

    Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5:

    pariter cum collegā,

    Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.—
    (γ).
    With et, atque, que:

    inventionem et dispositionem pariter exercent,

    Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25:

    quibus mens pariter atque oratio insurgat,

    id. 12, 2, 28:

    seriis jocisque pariter accommodato,

    id. 6, 3, 110.—
    (δ).
    With dat. ( poet.), Stat. Th. 5, 122:

    pariterque favillis Durescit glacies,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 165.—
    2.
    In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariter... pariter, as soon as ( poet. and in post-Aug prose):

    hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit,

    Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin.
    3.
    In like manner, likewise, also:

    pariterque oppidani agere,

    Sall. J. 60, 1:

    postquam pariter nymphas incedere vidit,

    Ov. M. 2, 445.

    Lewis & Short latin dictionary > par

  • 5 facio

    făcĭo, ĕre, fēci, factum    - impératif présent: fac/facite - face: forme archaïque employée surtout par Plaute et Térence.    - futur simple: facie = faciam (Cato).    - voir les formes archaïques: faxo, faxim.    - voir la conjugaison du passif: fio, fieri, factus sum.    - voir l'article fio. [st1]1 [-] faire, exécuter, effectuer, accomplir; agir, se conduire; faire que, faire en sorte que.    - facere aliquid ex re: faire une chose avec une autre.    - praedam ab hoste facere: faire du butin sur l’ennemi.    - alicui non idem fecit, Cic.: n'en a-t-il pas usé ainsi avec qqn?    - factus ad + acc.: fait pour.    - facere ut: faire en sorte que (ut consécutif).    - fac ut sciam ou fac sciam: fais en sorte que je sache.    - face mittas, Ter.: aie soin d'envoyer.    - facere hoc, ut: faire ceci, à savoir que (ut explicatif, développant hoc).    - di faxint ne.... (faxim... = faciam...): fassent les dieux que... ne... pas.    - avec adv.: agir, se comporter, se conduire.    - facio libenter ut: il m'est bien agréable de.    - bene (recte) facis quod: tu fais bien de.    - facis tu quidem fraterne quod me hortaris: tu te conduis vraiment en bon frère en m'exhortant.    - facis injuste si: tu commets une injustice si...    - alicui bene (male) facere: se comporter bien (mal) à l’égard de qqn.    - arroganter facit cum: il montre de la présomption en...    - facere amice, Cic.: agir en ami.    - homines captivos qui catenis vinciunt nimis stulte faciunt mea quidem sententia, Plaut. Men.: ceux qui tiennent enchaînés des captifs font une très grosse sottise, à mon avis.    - factum optume: tant mieux.    - in re plurimum facere: réussir très bien dans qqch.    - mature facto opus est ( facto → participe neutre au lieu de l’inf.) il faut agir à temps.    - facere ne + subj.: faire que ne... pas.    - non possum facere quin, Cic.: je ne peux pas m'empêcher de.    - facultatem recte judicandi alicui facere: donner à qqn la possiblilité de bien juger.    - invitus feci: j'ai agi contre mon gré.    - illum forma tremere facit, Ov.: ma beauté le fait trembler.    - dictum ac factum: aussitôt dit aussitôt fait, sans délai. [st1]2 [-] faire, créer, produire, confectionner, façonner, construire, constituer, composer.    - facere ova, Varr.: pondre des oeufs.    - facere sobolem, Col.: avoir des petits.    - facit grana malum, Col.: la pomme a des pépins.    - facere statuam, Plin.: sculpter une statue. [st1]3 [-] procurer, causer, susciter, apporter, exciter.    - impedimentum alicui facere: causer de l'embarras à qqn.    - negotium facere: donner de l'embarras, causer des ennuis.    - spem alicui facere: provoquer l’espoir de qqn.    - facere insidias alicui, Nep.: tendre des embûches à qqn.    - facere stomachum, Cic.: mettre en colère.    - facere risum, Quint.: faire rire. [st1]4 [-] se procurer, acquérir, s'attirer.    - facere praedam, Cic.: se procurer du butin.    - facere omnia ad se, Petr.: tout tirer à soi.    - facere manum, Cic.: ramasser une troupe.    - facere nil sibi reliqui, Caes.: ne rien épargner    - facere sibi fortunam, Liv.: être l'artisan de sa fortune. [st1]5 [-] souffrir (un dommage), éprouver, se trouver dans tel ou tel état.    - facere damnum, detrimentum: subir une perte, un dommage.    - facere jacturam, Cic.: supporter une perte.    - bestiae simile quiddam faciunt, Cic.: les bêtes éprouvent quelque chose de semblable. [st1]6 [-] faire (remplaçant un verbe précédent).    - an Scythes potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates facere non potuerunt? Cic.: quoi! un Scythe a pu mépriser l'argent, et nos compatriotes n'ont pu le faire? [st1]7 [-] instituer, nommer, faire, rendre (ordinairement avec un attribut); mettre dans tel ou tel état.    - facere agricolam ducem: faire d’un laboureur un général.    - aliquem reum facere: accuser qqn.    - consulem aliquem facere: nommer qqn consul.    - facere aliquem certiorem: informer qqn.    - facere invisum, Hor.: rendre odieux.    - facere de Italia Africam, Flor.: faire de l'Italie une seconde Afrique.    - fecerant de servitute Romanos, Flor.: d'esclaves ils étaient devenus Romains.    - senatum bene sua sponte firmum firmiorem fecistis, Cic. Phil. 6: le sénat, déjà ferme de lui-même, vous l'avez affermi encore plus.    - facere palam, Nep.: rendre public, publier, divulguer. [st1]8 [-] juger d'un certain prix, estimer, priser.    - facere + gén. de prix: faire cas de, estimer.    - magni, (parvi) eum facio: je l’estime beaucoup (peu).    - voluptatem virtus minimi facit: la vertu fait très peu cas du plaisir.    - dolorem nihili facere: ne faire nullement cas de la douleur, dédaigner la douleur.    - facere + gén. autre que le gén. de prix: cf. esse + gén.    - omnia quae mulieris fuerunt, viri fiunt dotis nomine, Cic. Top. 4: tous les biens qui appartenaient à la femme passent au mari sous le nom de dot.    - Asiam populi Romani facere: mettre l'Asie sous la dépendance du peuple romain.    - facere aliquid dicionis alicujus: mettre qqch sous le pouvoir de qqn.    - omnem oram usque ad Hiberum flumen Romanae dicionis fecit, Liv. 21: il soumit à l'empire romain toute la côte jusqu'à l'Ebre. [st1]9 [-] faire une supposition, simuler, feindre.    - fac + prop. inf.: suppose que.    - faciamus deos non esse, Cic.: supposons que les dieux n'existent pas.    - exitium fac me meruisse, Ov.: suppose que j'aie mérité la mort.    - Herculem Homerus conveniri facit ab Ulysse, Cic.: Homère feint qu'Hercule et Ulysse se rencontrent.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic.: j'ai fait croire à un entretien entre nous.    - facio me alias res agere, Cic.: je fais semblant d'être occupé ailleurs (= d'être distrait). [st1]10 [-] pratiquer, exercer (un métier); faire un sacrifice, sacrifier.    - facere medicinam: exercer la médecine.    - facere argentariam, Cic.: exercer le métier de banquier, être banquier.    - mercaturas facere: faire le commerce.    - facere stipendia: être soldat, servir.    - facere sacra, Cic.: faire un sacrifice.    - facere (s.-ent. sacra) Junoni, Cic.: sacrifier à Junon.    - dii facientes adjuvant, Varr.: les dieux sont propices à ceux qui les honorent.    - facere alicui deo aliqua re: sacrifier à un dieu qqch [au moyen de qqch].    - facere agno: [faire (un sacrifice) avec un agneau] = offrir un agneau en sacrifice.    - cum faciam vitulâ pro frugibus, Virg. B. 3: quand j'offrirai en sacrifice un veau au lieu des fruits de la terre. [st1]11 [-] parcourir (un espace); passer (un temps).    - cursu quingenta stadia facere, Just.: faire cinq cents stades à la course.    - paucissimos dies una fecimus, Sen.: nous avons passé très peu de jours ensemble. [st1]12 [-] être d'un parti, être pour, être contre.    - facere contra (adversus) aliquem: être contre qqn.    - facere cum (ab) aliquo: agir avec qqn, être pour qqn, être du parti de qqn.    - veritas cum hoc facit, Quint.: la vérité est pour lui. [st1]13 [-] convenir, être bon pour, être utile, aller à.    - facere ad aliquam rem (alicui rei): être bon (efficace) pour qqch ou convenir à qqch.    - non male facere cum aliquo, Ov.: aller bien à qqn, s'accorder avec qqn.    - plurimum facit totas diligenter nosse causas, Quint.: il est très utile de bien connaître l'ensemble des causes. [st1]14 [-] faire, présenter telle ou telle forme, présenter telle ou telle désinence.    - paries facit ventrem, Dig.: le mur se bombe.    - cur pater patris facit? Quint.: pourquoi pater fait patris?    - facere + inf. ou part.: représenter, supposer, imaginer.    - cum ariete colloquentem facere: représenter Polyphème s’entretenant avec un bélier.    - Xenophon facit Socratem disputantem: Xénophon représente Socrate en train de discuter.    - poetae impendere saxum Tantalo faciunt: les poètes représentent un rocher suspendu sur (la tête de) Tantale.    - fecerat et viridi fetam Mavortis in antro procubuisse lupam, Virg. En. 8: Il avait représenté, couchée dans l'antre verdoyant de Mars, une louve qui venait d'avoir des petits.    - Plato aedificari a deo mundum facit, Cic. N. D.: Platon imagine le monde construit par un dieu. [st1]15 [-] se rendre, aller (emploi non classique).    - (se) facere aliquo: se rendre quelque part.    - facere ad stelas, Petr. 62: se rendre du côté des stèles.    - intra limen sese facit, Apul. M. 5, 2: il franchit le seuil.
    * * *
    făcĭo, ĕre, fēci, factum    - impératif présent: fac/facite - face: forme archaïque employée surtout par Plaute et Térence.    - futur simple: facie = faciam (Cato).    - voir les formes archaïques: faxo, faxim.    - voir la conjugaison du passif: fio, fieri, factus sum.    - voir l'article fio. [st1]1 [-] faire, exécuter, effectuer, accomplir; agir, se conduire; faire que, faire en sorte que.    - facere aliquid ex re: faire une chose avec une autre.    - praedam ab hoste facere: faire du butin sur l’ennemi.    - alicui non idem fecit, Cic.: n'en a-t-il pas usé ainsi avec qqn?    - factus ad + acc.: fait pour.    - facere ut: faire en sorte que (ut consécutif).    - fac ut sciam ou fac sciam: fais en sorte que je sache.    - face mittas, Ter.: aie soin d'envoyer.    - facere hoc, ut: faire ceci, à savoir que (ut explicatif, développant hoc).    - di faxint ne.... (faxim... = faciam...): fassent les dieux que... ne... pas.    - avec adv.: agir, se comporter, se conduire.    - facio libenter ut: il m'est bien agréable de.    - bene (recte) facis quod: tu fais bien de.    - facis tu quidem fraterne quod me hortaris: tu te conduis vraiment en bon frère en m'exhortant.    - facis injuste si: tu commets une injustice si...    - alicui bene (male) facere: se comporter bien (mal) à l’égard de qqn.    - arroganter facit cum: il montre de la présomption en...    - facere amice, Cic.: agir en ami.    - homines captivos qui catenis vinciunt nimis stulte faciunt mea quidem sententia, Plaut. Men.: ceux qui tiennent enchaînés des captifs font une très grosse sottise, à mon avis.    - factum optume: tant mieux.    - in re plurimum facere: réussir très bien dans qqch.    - mature facto opus est ( facto → participe neutre au lieu de l’inf.) il faut agir à temps.    - facere ne + subj.: faire que ne... pas.    - non possum facere quin, Cic.: je ne peux pas m'empêcher de.    - facultatem recte judicandi alicui facere: donner à qqn la possiblilité de bien juger.    - invitus feci: j'ai agi contre mon gré.    - illum forma tremere facit, Ov.: ma beauté le fait trembler.    - dictum ac factum: aussitôt dit aussitôt fait, sans délai. [st1]2 [-] faire, créer, produire, confectionner, façonner, construire, constituer, composer.    - facere ova, Varr.: pondre des oeufs.    - facere sobolem, Col.: avoir des petits.    - facit grana malum, Col.: la pomme a des pépins.    - facere statuam, Plin.: sculpter une statue. [st1]3 [-] procurer, causer, susciter, apporter, exciter.    - impedimentum alicui facere: causer de l'embarras à qqn.    - negotium facere: donner de l'embarras, causer des ennuis.    - spem alicui facere: provoquer l’espoir de qqn.    - facere insidias alicui, Nep.: tendre des embûches à qqn.    - facere stomachum, Cic.: mettre en colère.    - facere risum, Quint.: faire rire. [st1]4 [-] se procurer, acquérir, s'attirer.    - facere praedam, Cic.: se procurer du butin.    - facere omnia ad se, Petr.: tout tirer à soi.    - facere manum, Cic.: ramasser une troupe.    - facere nil sibi reliqui, Caes.: ne rien épargner    - facere sibi fortunam, Liv.: être l'artisan de sa fortune. [st1]5 [-] souffrir (un dommage), éprouver, se trouver dans tel ou tel état.    - facere damnum, detrimentum: subir une perte, un dommage.    - facere jacturam, Cic.: supporter une perte.    - bestiae simile quiddam faciunt, Cic.: les bêtes éprouvent quelque chose de semblable. [st1]6 [-] faire (remplaçant un verbe précédent).    - an Scythes potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates facere non potuerunt? Cic.: quoi! un Scythe a pu mépriser l'argent, et nos compatriotes n'ont pu le faire? [st1]7 [-] instituer, nommer, faire, rendre (ordinairement avec un attribut); mettre dans tel ou tel état.    - facere agricolam ducem: faire d’un laboureur un général.    - aliquem reum facere: accuser qqn.    - consulem aliquem facere: nommer qqn consul.    - facere aliquem certiorem: informer qqn.    - facere invisum, Hor.: rendre odieux.    - facere de Italia Africam, Flor.: faire de l'Italie une seconde Afrique.    - fecerant de servitute Romanos, Flor.: d'esclaves ils étaient devenus Romains.    - senatum bene sua sponte firmum firmiorem fecistis, Cic. Phil. 6: le sénat, déjà ferme de lui-même, vous l'avez affermi encore plus.    - facere palam, Nep.: rendre public, publier, divulguer. [st1]8 [-] juger d'un certain prix, estimer, priser.    - facere + gén. de prix: faire cas de, estimer.    - magni, (parvi) eum facio: je l’estime beaucoup (peu).    - voluptatem virtus minimi facit: la vertu fait très peu cas du plaisir.    - dolorem nihili facere: ne faire nullement cas de la douleur, dédaigner la douleur.    - facere + gén. autre que le gén. de prix: cf. esse + gén.    - omnia quae mulieris fuerunt, viri fiunt dotis nomine, Cic. Top. 4: tous les biens qui appartenaient à la femme passent au mari sous le nom de dot.    - Asiam populi Romani facere: mettre l'Asie sous la dépendance du peuple romain.    - facere aliquid dicionis alicujus: mettre qqch sous le pouvoir de qqn.    - omnem oram usque ad Hiberum flumen Romanae dicionis fecit, Liv. 21: il soumit à l'empire romain toute la côte jusqu'à l'Ebre. [st1]9 [-] faire une supposition, simuler, feindre.    - fac + prop. inf.: suppose que.    - faciamus deos non esse, Cic.: supposons que les dieux n'existent pas.    - exitium fac me meruisse, Ov.: suppose que j'aie mérité la mort.    - Herculem Homerus conveniri facit ab Ulysse, Cic.: Homère feint qu'Hercule et Ulysse se rencontrent.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic.: j'ai fait croire à un entretien entre nous.    - facio me alias res agere, Cic.: je fais semblant d'être occupé ailleurs (= d'être distrait). [st1]10 [-] pratiquer, exercer (un métier); faire un sacrifice, sacrifier.    - facere medicinam: exercer la médecine.    - facere argentariam, Cic.: exercer le métier de banquier, être banquier.    - mercaturas facere: faire le commerce.    - facere stipendia: être soldat, servir.    - facere sacra, Cic.: faire un sacrifice.    - facere (s.-ent. sacra) Junoni, Cic.: sacrifier à Junon.    - dii facientes adjuvant, Varr.: les dieux sont propices à ceux qui les honorent.    - facere alicui deo aliqua re: sacrifier à un dieu qqch [au moyen de qqch].    - facere agno: [faire (un sacrifice) avec un agneau] = offrir un agneau en sacrifice.    - cum faciam vitulâ pro frugibus, Virg. B. 3: quand j'offrirai en sacrifice un veau au lieu des fruits de la terre. [st1]11 [-] parcourir (un espace); passer (un temps).    - cursu quingenta stadia facere, Just.: faire cinq cents stades à la course.    - paucissimos dies una fecimus, Sen.: nous avons passé très peu de jours ensemble. [st1]12 [-] être d'un parti, être pour, être contre.    - facere contra (adversus) aliquem: être contre qqn.    - facere cum (ab) aliquo: agir avec qqn, être pour qqn, être du parti de qqn.    - veritas cum hoc facit, Quint.: la vérité est pour lui. [st1]13 [-] convenir, être bon pour, être utile, aller à.    - facere ad aliquam rem (alicui rei): être bon (efficace) pour qqch ou convenir à qqch.    - non male facere cum aliquo, Ov.: aller bien à qqn, s'accorder avec qqn.    - plurimum facit totas diligenter nosse causas, Quint.: il est très utile de bien connaître l'ensemble des causes. [st1]14 [-] faire, présenter telle ou telle forme, présenter telle ou telle désinence.    - paries facit ventrem, Dig.: le mur se bombe.    - cur pater patris facit? Quint.: pourquoi pater fait patris?    - facere + inf. ou part.: représenter, supposer, imaginer.    - cum ariete colloquentem facere: représenter Polyphème s’entretenant avec un bélier.    - Xenophon facit Socratem disputantem: Xénophon représente Socrate en train de discuter.    - poetae impendere saxum Tantalo faciunt: les poètes représentent un rocher suspendu sur (la tête de) Tantale.    - fecerat et viridi fetam Mavortis in antro procubuisse lupam, Virg. En. 8: Il avait représenté, couchée dans l'antre verdoyant de Mars, une louve qui venait d'avoir des petits.    - Plato aedificari a deo mundum facit, Cic. N. D.: Platon imagine le monde construit par un dieu. [st1]15 [-] se rendre, aller (emploi non classique).    - (se) facere aliquo: se rendre quelque part.    - facere ad stelas, Petr. 62: se rendre du côté des stèles.    - intra limen sese facit, Apul. M. 5, 2: il franchit le seuil.
    * * *
        Facio, facis, feci, factum, facere. Faire.
    \
        Facit hoc argentum. Plaut. Argent est cause de cela.
    \
        Factum, in responsione. Terent. - dic mihi, Aufugistin'? C. hera, factum. Il est ainsi, Ouy.
    \
        A se aliquid facere. Cic. De soymesme.
    \
        Facere ab aliquo. Cic. Faire pour aucun, Servir au propos d'aucun.
    \
        Facit ad difficultatem vrinae. Plin. Sert quand on ne peult pisser, Est bon et pertinent pour faire uriner.
    \
        Non facit ad stomachum haec res. Mart. Ne plaist point.
    \
        Ad vnguem factus homo. Horat. Parfaict en toutes choses.
    \
        Facere abortum. Plin. Avorter.
    \
        Quae res mox acorem facit. Columel. Faict aigrir.
    \
        Accessionem facere dicuntur hostes. Plancus ad Ciceronem. S'accroistre et multiplier.
    \
        Adiutorium in aliquam rem. Suet. Aider à faire quelque chose.
    \
        Facite adsitis domi. Terent. Faites que soyez en la maison.
    \
        Adulterium. Gellus. Commettre adultere.
    \
        AEgre alicui facere. Terent. Faire fascherie.
    \
        AEqui boni. Terent. Prendre en bien, En bonne partie.
    \
        AEs alienum. Liu. S'endebter, Faire des debtes.
    \
        AEstimationem. Caesar. Priser et estimer.
    \
        Alienationem. Cic. S'estranger.
    \
        Ambitus circa rem aliquam. Liu. Tournoyer à l'entour, Faire grandes virevoustes et tournoyements.
    \
        Facis amice: sed, vt mihi videris, non recte. Cic. Tu fais en ami.
    \
        Animum alicui facere. Liu. Bailler courage, Encourager.
    \
        Animos facere alicui in aliquem. Ouid. L'enorgueillir et faire fier.
    \
        Faciunt animos diuitiae. Liu. Elles enflent le coeur de l'homme, et enorgueillissent.
    \
        Apertum aliquid facere alicui. Lucret. Declarer.
    \
        Ardorem animis. Liu. Enflammer, Allumer.
    \
        Ascensionem ad locum aliquem. Plaut. Monter.
    \
        Assulas foribus. Plaut. Rompre les portes et briser.
    \
        Aucupium auribus. Plaut. Escouter, Prester l'oreille.
    \
        Audaciam hosti. Liu. Bailler audace et hardiesse.
    \
        Auritum populum. Plaut. Faire que le peuple se taise et escoute.
    \
        Authoritatem. Cic. Bailler grande authorité et opinion.
    \
        Auxilia mercede facere. Tacit. Aider pour l'argent.
    \
        Facere se bardum. Plaut. Contrefaire le lourdault et le sot.
    \
        Bene fecit Silius, qui transegerit. Cic. Il a bien faict.
    \
        Sibi bene facere. Plaut. Prendre du bon temps.
    \
        Bustum. Cic. Faire des funerailles.
    \
        Cadauer. Apuleius. Tuer aucun.
    \
        Caedem. Cic. Faire meurtre.
    \
        Calorem. Plin. Esmouvoir une chaleur.
    \
        Capitale facere dicuntur leges. Plin. Digredi via, capitale leges fecere. Les loix ont defendu cela sur peine de la teste.
    \
        Caput facere dicuntur folia herbae. Plin. Fructifier et grener.
    \
        Castra. Cic. Camper, Asseoir le camp, Faire un fort.
    \
        Caulem. Columel. Jecter hors et produire sa tige.
    \
        Cautionem. Caesar. Le rendre plus fin et advisé.
    \
        Se celerem. Plaut. Se haster.
    \
        Censuram vini in epulas regis. Plin. Faire la preuve et l'essay du vin, Gouster et taster.
    \
        Certamen. Liu. Mettre noise entre quelque gens.
    \
        Quid patrum et plebis certamen facimus? Liu. Pourquoy mettons nous noise entre les Senateurs et le menu peuple?
    \
        Certiorem. Cic. Acertener, Advertir au vray.
    \
        Clamores. Cic. Exciter le peuple à s'escrier par admiration.
    \
        Classem. Caes. Faire une multitude de navires.
    \
        Coenam alicui. Plin. iunior. Luy donner à soupper.
    \
        Coenas cum aliquo. Cic. Prendre ses repas avec aucun.
    \
        Cognomen colli. Liu. Surnommer.
    \
        Commentarios. Caes. Faire registres.
    \
        Commercium sermonum. Liu. Iam per longinquitatem belli commercio sermonum facto. Apres que par la longueur de la guerre qu'ils avoyent eu ensemble, ils commencerent à entendre le langage les uns des aultres.
    \
        Commutationem rerum facere. Caes. Magna erat rerum facta commutatio. Les choses estoyent fort changees.
    \
        Compendium. Plaut. Si ad saxum quod capessit, ea deorsum cadit, errationis fecerit compendium. Elle se fourvoyera moins.
    \
        Vt faciam praeconis compendium. Plaut. Que je respargne un crieur qu'il me fauldroit avoir.
    \
        Paululum sui compendii. Cic. Faire quelque peu de son prouffit.
    \
        Compotem votorum. Plin. iunior. Accorder à aucun ce qu'il demande et requiert.
    \
        Conceptum. Columel. Concevoir.
    \
        Concilia. Liu. Faire assemblees.
    \
        Concitationes. Caes. Faire des esmeutes.
    \
        Concursum. Caes. Quand plusieurs courent quelque part ensembleement et à la foule.
    \
        Confidentem. Plaut. Enhardir.
    \
        Confidenter. Plaut. Faire hardiment, et avec grande asseurance.
    \
        Coniecturam. Cic. Deviner, Conjecturer.
    \
        Coniecturam de odore. Plaut. Deviner par l'odeur que ce peult estre.
    \
        Coniecturam facere de moribus alicuius. Plin. iunior. Deviner quels sont ses meurs.
    \
        Coniecturam ex re aliqua. Terent. Quantum ex ipsa re coniecturam fecimus. Selon que nous avons peu deviner et estimer par la chose.
    \
        Quum coniecturam egomet mecum facio. Plaut. Selon que je peuls penser et estimer.
    \
        Conquisitionem. Liu. Faire une recherche.
    \
        Consilium. Liu. Donner conseil et advis.
    \
        Consilio alterius. Plaut. Faire par son conseil, Suyvre son conseil.
    \
        Consuetudinem alicui cum altero. Cic. Estre moyen que l'un hante fort l'autre.
    \
        Consulem. Cic. Creer.
    \
        Contentionem alicuius rei. Cic. Debatre quelque chose par parolles.
    \
        Controuersiam. Liu. Mettre en doubte ou en debat et different.
    \
        Controuersiam alicui de re aliqua. Sene. Debatre contre aucun.
    \
        Contumeliam. Plaut. Faire oultrage, Oultrager aucun.
    \
        Conuitium. Cic. Injurier.
    \
        Copiam argenti alicui facere. Plaut. Luy prouvoir d'argent, Luy en faire recouvrer.
    \
        Sui copiam facere. Plin. iunior. Donner audience aux gens, et les laisser parler à soy.
    \
        Copiam consilii sui. Cic. Recevoir et ouir un chascun qui veult venir demander conseil, et luy donner.
    \
        Quod maxime cupiebas, eius copiam feci tibi. Plautus. Je t'ay faict jouir de ce que tu desirois.
    \
        Copiam facere, pro Facere potestatem. Liu. Donner congé de faire quelque chose, Permettre.
    \
        Factum culpa illius. Terent. Ce a esté par sa faulte.
    \
        Cum aliquo facere. Cic. Faire et tenir pour luy, Luy favoriser, Tenir son parti.
    \
        Cum aliquo facere, et idem sentire. Cic. Estre de son opinion et advis.
    \
        Facit cum hoc veritas. Ci. La verité est pour luy, ou fait pour luy.
    \
        Curiam facere. Plin. Bastir un palais, ou une sale, où le senat se puisse assembler.
    \
        Facere damnum. Plaut. Recevoir dommage, Faire perte.
    \
        De consilio alterius facere. Cic. Par le conseil d'autruy.
    \
        De sententia alicuius. Ci. A son adveu et selon sa fantasie et opinion.
    \
        Deditionem alicuius hosti facere. Liu. Le livrer entre les mains de son ennemi.
    \
        Deditionem ad hostem. Quintil. Se rendre à la merci de son ennemi.
    \
        Deditione facta. Caes. Apres qu'on se fut rendu.
    \
        Delectum studiorum. Quintil. Eslire.
    \
        Delectum militum. Caes. Choisir, Faire eslite de gens de guerre.
    \
        Here facis delicias. Plaut. Tu te jases, mocques, ou gaudis.
    \
        Nimias delicias facis. Plaut. Tu es trop plaisant, Tu fais trop d'esbats.
    \
        Nimis es morosus. Tu es trop potieux, Il te fault trop de choses.
    \
        Descensionem. Liu. Descendre des navires sur la terre, Prendre terre.
    \
        Desyderium alicuius. Liu. Faire qu'on desire et regrette aucun.
    \
        Detrimentum. Cic. Recevoir dommage.
    \
        Dicta. Ouid. Faire ce qu'on a promis.
    \
        Differentias faciunt et folia. Plin. Font la difference.
    \
        Auro dignitatem per annulos fecit. Plin. Donna authorité à l'or.
    \
        Discrimen. Plin. Faire difference.
    \
        Diuiduum. Terent. Partir, Diviser.
    \
        Diuitias ex re aliqua. Plaut. S'enrichir.
    \
        Dulcedinem. Senec. Engendrer une doulceur.
    \
        Duritias facere. Plin. Faire et engendrer des duretez.
    \
        Emolumentum. Cic. Faire ou porter prouffit.
    \
        Errorem. Cic. Faire saillir ou errer.
    \
        Eruptionem. Caes. Faire une saillie sur les ennemis.
    \
        Ex animo. Terent. Faire de courage, Naifvement.
    \
        Ex necessitate. Plin. iunior. Par necessité et contraincte.
    \
        Excidionem oppido. Plaut. Le destruire.
    \
        Excursiones in agrum hostilem. Liu. Faire des courses.
    \
        Exempla faciam in te. Plaut. Je te puniray en telle sorte, que les autres y prendront exemple.
    \
        Exercitum. Plin. iunior. Assembler une armee.
    \
        Exitum. Senec. Petens vt viderent, quem admirator auri exitum faceret. Quelle fin faisoit celuy qui, etc. Quelle seroit la fin de celuy qui, etc.
    \
        Expectationem. Cic. Mettre en attente.
    \
        Expeditum ex impedito. Plaut. Despestrer et delivrer aucun.
    \
        Fac esse. Cic. Pren le cas qu'ainsi soit.
    \
        Facite hoc meum consilium, legiones nouas non improbare. Cic. Prenez le cas que, etc.
    \
        Me fac posse tuto, multi etiam hortantur, num etiam honesté? Cic. Pren le cas que je le puisse sans danger.
    \
        Facere parentes et liberos extraneos. Plin. iunior. Estrangier et faire separation d'entre les peres et les enfans.
    \
        Facere facile. Plaut. Faire aiseement et facilement.
    \
        Factu facile. Terent. Aisé à faire.
    \
        - fecisti hercle facetias, quum hoc donauisti Dono tuum seruum. Plaut. Tu m'as faict rire.
    \
        Facultatem. Cic. Permettre, Donner povoir et congé.
    \
        Famam. Quintil. Bailler bruit.
    \
        Familiam vnam. Terent. Assembler deux maisons en une.
    \
        Fidem. Cic. Faire foy, Faire que aucun nous croye.
    \
        Fides verbis tuis non fit. Quintil. On ne te croit pas, On n'adjouste point de foy à tes parolles.
    \
        Finem facere. Cic. Faire fin, Finer, Desister, Se deporter de faire quelque chose.
    \
        Foedus. Plaut. Faire alliance.
    \
        Formidinem facere. Tacit. Faire paour.
    \
        Fortiter facere. Quintil. Faire quelque acte de prouesse.
    \
        Facere et parare magnam fortunam. Liu. Dresser ses affaires en sorte qu'elles se portent bien, Se dresser un bon heur.
    \
        Fraudem legi. Plaut. Liu. En gardant les mots contrevenir au sens de la loy.
    \
        Frugem. Plaut. Prouffiter, Gaigner.
    \
        Fugam. Plaut. S'enfuir.
    \
        Funus alicui. Cic. Faire ses obseques et funerailles.
    \
        Funus prandio. Plaut. Manger tout le disner.
    \
        Furta. Cic. Desrobber.
    \
        Gloriam alicui. Plin. iunior. Le mettre en bruit et reputation.
    \
        Gradum. Cic. Marcher.
    \
        Gradum ad aliquid. Quintil. S'arrester à faire quelque chose petite et basse pour parvenir à plus grande.
    \
        Gradum. Liu. S'advancer en quelque chose, et avoir ja gaigné un poinct de ce où on veult parvenir.
    \
        Maioribus in Africam ex hac prouincia gradus imperii factus est. Cice. Ce fut le degré par où noz ancestres monterent et parvindrent jusques à conquester Afrique.
    \
        Gratiam facere. Suet. Donner congé, Permettre.
    \
        Gratiam iusiurandi. Plaut. Suet. Tenir aucun quicte de son serment, tout ainsi que s'il avoit juré, et ne le faire point jurer, Dispenser du serment.
    \
        Bononiensibus gratiam fecit coniurandi cum tota Italia pro partibus suis. Suet. Il les quicta et dispensa, et leur permist de, etc. Il leur donna congé et liberté de, etc.
    \
        Gratiam delicti. Sallust. Faire grace, Pardonner.
    \
        Gratiam legis. Bud. Dispenser de la loy.
    \
        Gratulationem ad omnia deorum templa nomine alicuius facere. Cic. Remercier Dieu.
    \
        Gratum. Cic. Faire chose aggreable.
    \
        Grauidam facere. Plaut. Engrossir une femme.
    \
        Haeredem facere. Cic. Faire son heritier.
    \
        Haesitationem alicui. Plinius iunior. Le mettre en doubte, Le faire doubter.
    \
        Halitum iucundiorem. Plin. Faire bonne haleine et doulce.
    \
        Se hilarum. Terent. Faire joyeuse chere, Se resjouir.
    \
        Hilarem. Plin. Glans fagea suem hilarem facit. L'engresse, Le fait gras et en bon poinct.
    \
        Honeste facere. Quintil. Faire acte d'honnesteté.
    \
        Hospitium. Cic. Faire alliance d'hospitalité avec aucun.
    \
        Hostilia. Pli. iun. Faire toutes les cruautez que font les ennemis.
    \
        Facere iacturam. Plin. iunior. Recevoir perte et dommage.
    \
        Iacturam gloriae. Cic. Perdre sa gloire.
    \
        Iacturam in vnius mulierculae animula. Sulpitius ad Ciceronem. Avoir perte.
    \
        Iactus facere. Hirt. Jecter, Faire jectees.
    \
        Impensam et impensas. Cic. Faire despense, Despendre.
    \
        Impensas in stipendia militum. Liu. Contribuer pour la soulde des gensdarmes.
    \
        Imperata. Caes. Faire ce qui nous est commandé, Obeir.
    \
        Imperium. Plin. Eslever, Bastir, Mettre sus, ou Fonder et conquester.
    \
        Impetum. Cic. Venir impetueusement et de grand roideur contre quelque chose, et de toute sa force par mal talent.
    \
        Impressionem. Caesar. Idem. Quand plusieurs ensemble font un effort.
    \
        In ambiguo facere. Plin. Mettre en doubte, Faire doubteux.
    \
        Incendia facere. Caes. Mettre le feu, Faire des feuz.
    \
        Incertum. Liu. Rendre incertain, Mettre en doubte.
    \
        Incursionem in agrum Romanum. Liu. Un exploict de guerre, Une course.
    \
        Facite indicium, siquis vidit, siquis eam abstulit. Plaut. Enseignez moy si aucun, etc.
    \
        Inducias. Liu. Faire treves.
    \
        Infamem facere aliquem. Terent. Luy bailler mauvais bruit.
    \
        Initium facere. Cic. Commencer.
    \
        Iniuriam. Cic. Faire injure, Faire desplaisir et tort à aucun, Luy porter dommage.
    \
        Insidias. Cic. Espier aucun et guetter.
    \
        Insomnia. Plin. Faire resver.
    \
        Intercapedinem scribendi. Cic. Faire intermission d'escrire.
    \
        Intercessiones. Gellius, Tribuni plebis antiquitus creati faciendis intercessionibus. Les Tribuns furent creez à Rome pour se opposer et empescher que les grans Magistrats ne foulassent le commun populaire, ou pour se opposer et empescher les procedures des autres officiers qui leur sembleroyent contre la Republique.
    \
        Interuallum. Varro. Liu. Faire une pause.
    \
        Introitum. Colum. Entrer.
    \
        Inuidiam alicui. Liu. Mettre aucun en la male grace d'un autre.
    \
        Iratum aliquem alteri. Cic. L'irriter contre aucun.
    \
        Irruptionem. Cice. Quand ceulx de dehors et ennemis font une course et saillie sur ceulx de dedens.
    \
        Iter. Cic. Aller, Cheminer.
    \
        Iter pedibus. Cic. Aller à pied.
    \
        Iudicatum. Cic. Satisfaire et obeir à la sentence.
    \
        Iudicem. Plin. iunior. Faire juge aucun de quelque different.
    \
        Iudicium. Cic. Juger.
    \
        Iugulationem magnam. Hirtius. Copper la gorge à beaucoup de gens, Faire grande tuerie.
    \
        Iuramentum. Senec. Jurer.
    \
        Ius. Liu. Donner permission, Bailler povoir et puissance.
    \
        Iussa. Ouid. Plin. Faire ce qu'on nous commande.
    \
        Iusta alicui. Cic. Appaiser l'ame et l'esprit d'aucun trespassé qui n'estoit à repos, comme croyent les fols gentils.
    \
        Eos nunc laetantes faciam aduentu meo. Plaut. Je les esjouiray.
    \
        Lapidationes. Cic. Jecter force pierres.
    \
        Largitionem, siue largitiones. Cic. Faire largesse.
    \
        Legibus facere. Terent. Selon les loix.
    \
        Lites. Terent. Faire noise.
    \
        Lex quae litem faciat. Quintil. La loy dont vient et se meut le doubte.
    \
        Litem suam facere, Faire son propre faict de la cause d'un autre. Gellius, Litem meam absens facere nolui.
    \
        Longius aliquid exemplis facere. Cic. Prolonger.
    \
        Lucrum. Plaut. Gaigner.
    \
        Facere aliquantum lucri argenti. Plaut. Gaigner argent.
    \
        Ludos facere. Plaut. Se mocquer et gaudir d'aucun.
    \
        Ludos facere. Cic. Faire des jeux publiques.
    \
        Amor fecit maciem. Ouid. A amaigri.
    \
        Maculas. Plin. Maculer, Tacher.
    \
        Neque quid velim, neque nolim, facitis magni pessumae. Plaut. Il ne vous en chault gueres, Vous n'en faites compte.
    \
        Te semper maximi feci. Terent. J'ay tousjours tenu grand compte de toy, et t'ay fort estimé et prisé.
    \
        Manum. Cic. Faire amas de gens et assemblees.
    \
        Manu factum. Lucret. Faict à la main.
    \
        Matres facere. Ouid. Engrossir des femmes.
    \
        Facit mecum. Cic. Il est de mon opinion.
    \
        Memoriam tristem. Liu. Faire la memoire desplaisante et ennuyeuse.
    \
        Mentionem. Plaut. Faire mention.
    \
        Mercaturam. Cic. Demener marchandise, Mener train de marchandise.
    \
        Messem. Columel. Moissonner.
    \
        Minoris facere. Cic. Moins estimer.
    \
        Missa haec faciamus. Terent. Laissons cela, N'en parlons plus.
    \
        Me missum face. Terent. Laisse moy aller.
    \
        Missum facere legiones ad aliquem. Cn. Magnus. Envoyer.
    \
        Modum. Cic. Tenir mesure.
    \
        Quum modum irae nullum faceret. Liu. Voyant qu'ils ne s'appaisoit aucunement, et ne faisoit fin à son courroux.
    \
        Neque suum cuique ius modum faciebat. Liu. Il n'y avoit nul à qui sont droict servit de contentement, et qui se contentast de ce qu'il luy appartenoit.
    \
        Modos. Terent. Cic. Chanter.
    \
        Tantum nauis vna capta momenti fecit ad dilationem imminentis Romanis belli. Liu. Elle fut de si grande consequence.
    \
        Moram. Plin. iunior. Targer.
    \
        Ille se affirmare postero die, moram nullam esse facturum. Cic. Qu'il n'arresteroit point.
    \
        Nec hostes moram dimicandi fecerunt. Liu. Attargerent le combat, Retarderent.
    \
        Morem sibi. Liu. S'introduire une coustume, S'accoustumer.
    \
        Mortem. Columel. Faire mourir.
    \
        Motus. Liu. Faire esmotion et trouble.
    \
        Multam. Gell. Encourir une peine indicte.
    \
        Multam facere, pro Dicere. Cato. Faire commandement de payer aucune amende, Condemner à l'amende.
    \
        Munditias. Cato. Nettoyer.
    \
        Mutuum cum altero. Plaut. Luy faire le pareil.
    \
        Naturam alicuius rei sibi facere. Quintil. S'accoustumer tant à quelque chose, qu'elle nous soit comme naturelle.
    \
        Naufragium. Cic. Perdre sa navire par tempeste.
    \
        Naufragium gloriae, per metaphoram, pro Gloriam amittere. Cic. Perdre son honneur acquis.
    \
        Negotium alicui facere. Quintil. Luy faire ennui et fascherie, Le harceler.
    \
        Sed si te aequo animo ferre accipiet, negligentem feceris. Terent. Tu feras qu'il ne luy en chauldra.
    \
        Nihili. Cic. N'estimer en rien, N'en tenir compte.
    \
        Nobilem. Plin. Donner bruit.
    \
        Nomen. Plaut. Nommer, Bailler nom.
    \
        Nomen alicui. Liu. Donner bruit et renom.
    \
        Nomina facere. Cic. S'obliger envers aucun de certaine somme, sans ce que celuy qui s'oblige en touche aucun denier.
    \
        Nomen cum vineis facere. Colum. Compter à ses vignes l'argent qu'on employe pour les facons avec esperance de le recouvrer, ensemble du prouffit par dessus.
    \
        Non facio qui sis, qui nonsis, floccum. Plaut. Il n'en m'en chault qui tu sois, ou ne sois pas.
    \
        Notum facere. Plin. iunior. Faire à scavoir, Signifier.
    \
        Obnoxium sibi aliquem. Plaut. L'asservager et assubjectir à nous et à faire nostre plaisir.
    \
        Obsidium. Plaut. Assieger, Tenir le siege devant une ville.
    \
        Facito opulentum obsonium. Plaut. Appreste force viande.
    \
        Fit mihi obuiam. Terent. Je le rencontre.
    \
        Odium vitae facere. Plin. Faire enhair sa vie.
    \
        Officium suum. Terent. Faire son office et debvoir.
    \
        Officia alicui. Gell. Luy faire honneur et plaisir.
    \
        Factum oportuit. Plaut. Il devroit desja estre faict.
    \
        Optionem. Cic. Bailler le choix.
    \
        Opus. Terent. Travailler, Labourer.
    \
        Orbes facere. Sallust. Se mettre en rond. Vide ORBIS.
    \
        Otium. Virg. Mettre aucun à repos, Le mettre à son aise, Donner le loisir. \ Oua. Varro. Pondre.
    \
        Facere pactiones cum aliquo. Ci. Traicter et convenir avec aucun.
    \
        Palam aliquid facere. Cic. Publier.
    \
        Par. Plaut. Faire raison.
    \
        Non par videtur facere. Plaut. Il ne fait pas honnestement et selon que raison le requiert.
    \
        Feceris par tuis caeteris factis, patrem Tuum si percoles. Plaut. Tu seras chose convenante.
    \
        Cum influentibus negotiis paria fecisti. Plin. iunior. Tu as travaillé selon que tes affaires le requeroyent, Tu as satisfaict.
    \
        Paria facere. Cic. Egualiser, Egualer, Faire tout un.
    \
        Haec negotiatio curam villici auocat, nec vnquam patitur eum cum rationibus domini paria facere. Colum. L'empesche de faire la besongne si bien qu'elle revienne et se rapporte au compte de son maistre, Qu'il en rende compte entier.
    \
        - vtinam esset mihi Pars aequa amoris tecum, ac pariter fieret, vt Aut hoc tibi doleret itidem, vt mihi dolet: Aut ego isthuc abs te factum nihili penderem. Terent. Qu'il nous fust de mesme à l'un et à l'autre, ou qu'il t'en despleust autant qu'à moy, ou que je ne le prinsse non plus à cueur que toy.
    \
        Partes. Cic. Partir.
    \
        Participem consilii sui. Plaut. Communiquer son secret.
    \
        Partum. Plin. Produire.
    \
        Parui facere. Plaut. Peu estimer.
    \
        Pausam. Plautus, Ego pausam feci. Je m'en deportay.
    \
        Pecuariam facere. Sueton. Faire mestier de gouverner et nourrir du bestiail.
    \
        Peculatum. Plaut. Voller aucun, Piller et desrober.
    \
        Pecuniam. Cic. Gaigner et amasser argent.
    \
        Periculum. Liu. Faire preuve, Esprouver, Essayer.
    \
        Periculum ex aliis facere. Terent. Prendre exemple sur autruy.
    \
        - fac periculum in literis, Fac in palaestra. Teren. Esprouve le aux lettres et à la luicte.
    \
        Periculum legionum facere. Caesar. Les mettre en espreuve.
    \
        Permutationem cum aliquo. Cic. Faire eschange.
    \
        Perspicua sua consilia facere. Cic. Les descouvrir et donner à congnoistre.
    \
        Pestilentiam. Colum. Engendrer la peste.
    \
        Pili non facere. Catul. N'estimer à la valeur d'un poil.
    \
        Piraticam facere. Cic. Estre pirate et escumeur de mer.
    \
        Plagam. Cic. Blesser, Navrer.
    \
        Planum. Cic. Oster tout destourbier qui empesche qu'on ne congnoisse la verité, Monstrer clerement et evidemment.
    \
        In omni parte huiusce officii plurimum facit, totas nosse causas. Quintil. Il sert de beaucoup.
    \
        Pluris siue plurimi facere. Cic. Plus ou fort estimer.
    \
        Facio pluris omnium hominum neminem. Cic. Il n'y a hommes que j'estime tant.
    \
        Minimum ponderis facit. Plin. Il poise le moins.
    \
        Potestatem. Cic. Bailler congé, Permettre, Donner povoir et puissance.
    \
        Potestatem quarundam literarum. Cic. Bailler certaines lettres à aucun, et les mettre en sa puissance.
    \
        Potestatem sui. Cic. Donner audience aux gens, et les laisser parler à soy.
    \
        Radix coeliacis praeclare facit. Plin. Aide fort et donne remede.
    \
        Praeconium. Cic. Estre crieur publique faisant les cris et proclamations és encants.
    \
        Praedam. Cic. Prendre un butin, Butiner.
    \
        Praegnantem. Plaut. Engrossir une femme.
    \
        Praelium. Caesar. Donner bataille, Combatre.
    \
        Praelium aduersum facere. Caesar. Perdre la bataille.
    \
        Plurima praelia secunda fecerant. Caesar. Avoyent gaigné plusieurs batailles.
    \
        Precationes. Liu. Prier.
    \
        Pretium. Plin. Priser.
    \
        Profectionem. Caesar. Se partir et desloger.
    \
        Profectum. Plin. iunior. Prouffiter.
    \
        Progressum in studiis. Cic. S'advancer en l'estude et fort prouffiter.
    \
        Prolixe facere. Cic. Amplement, Liberalement.
    \
        Promissum. Cic. Tenir ou accomplir sa promesse.
    \
        Qua pronuntiatione facta. Caesar. Apres avoir ce ordonné et publié.
    \
        Propaginem. Plin. Prouvigner, Jecter des jectons.
    \
        Aliquem propitium facere. Plaut. Appaiser.
    \
        Prouentum maiorem. Colum. Ea res maiorem facit prouentum. Est cause de plus grand rapport et revenu.
    \
        Pugnum. Cic. Fermer la main.
    \
        Quaestum. Terent. Gaigner.
    \
        Facere quamplurimum gnatis. Terent. Leur amasser force biens.
    \
        Non ignoras quanti fecerim Scipionem. Cic. Combien je l'ay prisé et estimé.
    \
        Quid me faciam, nescio. Terent. Je ne scay que je feray.
    \
        Quid iis fiet, si huc Paulus venerit? Cic. Que deviendront ils?
    \
        Diodoro quid faciam Stoico? Cic. Que feray je, ou diray je de Diodorus? Comment l'appaiseray je, et cheviray je avec luy?
    \
        Quid de P. Clodio fiat, rescribe. Cic. Que l'on en faict, Comment on le traicte.
    \
        Quid hoc homine faciatis? Cic. Que feriez vous de cest homme?
    \
        Quod fuit viri optimi, fecisti, vt necui innocenti, etc. Cic. Tu as faict ce que devoit faire un homme de bien, c'est que, etc.
    \
        Quidam faciunt aperte quod rixemur. Quint. Ils sont cause.
    \
        Quietem infestam alicui facere. Lucret. L'empescher de dormir à son aise.
    \
        Faciam quo minus hoc agas. Plaut. J'empescheray.
    \
        Facere aliquid ratione. Cic. Faire quelque chose pour cause.
    \
        Ratum facere. Liu. Verifier et homologuer, Ratifier.
    \
        Rebellionem. Caes. Rebeller, Se revolter.
    \
        Reducem facere. Plaut. Raconvoyer, Ramener.
    \
        Nihil reliqui sibi ad celeritatem facere. Caes. Se haster tant qu'il est possible.
    \
        Reliquos. Caes. Siquos fortuna fecisset reliquos. Si par fortune aucuns estoyent eschappez et demourez sans estre tuez.
    \
        Rem facias palam. Terent. Di le, Descouvre nous toute la besongne.
    \
        Rem facere. Terent. Acquerir, Amasser des biens.
    \
        Labienus rem meliorem fecit. Cic. Nous sommes bien renforcez par la venue de Labian, Il a bien amendé nostre affaire.
    \
        Remedium lieni. Plin. Donner remede, Remedier.
    \
        Remissionem. Vlpia. Faire renvoy, Renvoyer.
    \
        Rempublicam magnam ex parua. Sallu. Accroistre, Augmenter.
    \
        Reuersionem. Plaut. Retourner.
    \
        Reum. Cic. Accuser.
    \
        Risum. Quintil. Faire rire.
    \
        Robur. Quintil. S'enforcir, Devenir fort.
    \
        Salutationem. Hirt. Saluer.
    \
        Sanguinem. Liu. Espandre sang, Tuer.
    \
        Sanum Plaut. Guarir.
    \
        Satis. Plaut. Satisfaire et payer, Contenter.
    \
        Satis alicui facere. Cic. Contenter, Assouvir.
    \
        Scelus. Cic. Faire quelque meschanceté.
    \
        Scire facere. Plaut. Faire scavoir.
    \
        Scriptum facere. Liu. Estre greffier.
    \
        Secessionem. Liu. Quand une partie du peuple par une sedition se bande, et se depart d'avec les autres avec deliberation de maintenir sa querelle par voye de faict et par armes.
    \
        Idem sentire, et secum facere. Cic. Estre de son opinion.
    \
        Securitatem. Liu. Mettre hors de soulci, Asseurer.
    \
        Seditionem. Caes. Esmouvoir sedition.
    \
        Sementem. Liu. Semer.
    \
        Semitam. Plaut. Faire sentier, et marcher par, etc.
    \
        Senatusconsultum. Cic. Assembler le Senat, et faire passer par la court, et authoriser son entreprise.
    \
        Fit sermo inter eos. Cic. On devise et parle on ensemble.
    \
        Significationem. Caes. Faire signe.
    \
        Silentium. Plaut. Se taire.
    \
        Fac silentium. Plaut. Tais toy.
    \
        Silentio facto tali oratione est vsus. Liu. Apres qu'on eut faict silence.
    \
        Silentium factum per praeconem. Liu. Il fut crié que chascun se teust.
    \
        Sobolem. Plin. Faire des petis, Progenier.
    \
        Societatem cum aliquo. Liu. Faire alliance avec luy, et le prendre à compaignon.
    \
        Societatem rerum. Cic. Faire communauté de biens.
    \
        Somnum. Plin. Faire dormir.
    \
        Speciem cruentae victoriae. Liu. Tribuni militum quinque amissi, et pauci equites Romani, cruentae maxime victoriae speciem fecerunt. La perte de cinq ou six capitaines, et de peu de gens à cheval, feit trouver la victoire dommageable, feit que la victoire sembla estre, etc.
    \
        Spem. Liu. Donner esperance.
    \
        Spiritus. Liu. Esmouvoir le courage, Bailler courage.
    \
        Sponsionem. Martian. Faire une gajure, ou par ordonnance du juge, ou de son bon gré.
    \
        Sponsionem de re aliqua. Cic. Maintenir quelque chose sur certaine peine.
    \
        Stipendia sub aliquo. Liu. Estre à la guerre soubs la charge d'aucun capitaine, à la soulte d'un peuple, roy, empereur, ou autre.
    \
        Qui cum eo stipendia fecerint. Liu. Qui avoyent esté compaignons de guerre avec luy.
    \
        Stipendiarios. Caes. Rendre un peuple tributaire.
    \
        Stomachum alicui. Cic. Faire despit.
    \
        Stragem hostium. Cic. Faire grande tuerie, Renverser beaucoup d'ennemis par terre.
    \
        Suauium alicui. Plaut. Baiser.
    \
        Sumptum. Plaut. Despendre, Faire despense.
    \
        Suspicionem. Cic. Mettre en souspecon.
    \
        Plebem facere suam. Terent. Gaigner la faveur du peuple.
    \
        Syngraphas. Cic. Faire cedulles signees de son sing.
    \
        Facere taedium. Liu. Faire enhair aucune chose, Faire engendrer ennuy d'aucune chose en l'esprit d'aucun.
    \
        Temulentiam. Plin. Faire enyvrer.
    \
        Terrorem. Liu. Espovanter.
    \
        Testem facere aliquem. Ouid. Prendre à tesmoing.
    \
        Testudinem facere dicuntur milites. Liu. Quand une bande de gens de pied se serrent pres l'un contre l'autre, ayant rondelles et pavois sur leurs testes, en sorte qu'on ne les peult voir, et sont couvers en facon d'une tortue.
    \
        Tranquillitatem. Plaut. Accoiser.
    \
        Habe animum lenem, et traquillum face. Plaut. Appaise toy.
    \
        Facta transacta omnia. Terent. Tout est accompli, C'est tout faict.
    \
        Transitum alicui facere. Liu. Bailler passage.
    \
        Sol in Pisces transitum facit. Columel. Entre.
    \
        Transitionem facere. Hirtius. Se revolter.
    \
        Trepidationem. Liu. Faire trembler de paour.
    \
        Turbas. Plaut. Faire trouble et esmeute.
    \
        Tussim. Sene. Engendrer la toux.
    \
        Tyrocinium. Budaeus. Faire chef d'oeuvre.
    \
        Vadimonium facere, quod et Promittere dicitur. Cic. Promettre de comparoistre au jour de l'assignation.
    \
        Vecturam. Quintil. Estre voicturier.
    \
        Vela. Cic. Faire voile, Desployer les voiles.
    \
        Vellaturam. Varro. Faire l'estat d'un chartier.
    \
        Ventum. Plaut. Esventer.
    \
        Verum. Plaut. Vt quicquid sit, verum quamprimum faciam. Que je le die au vray.
    \
        Facere verbum, siue verba. Cic. Dire quelque mot, Parler.
    \
        Nunquam cuiquam nostrum verbum fecit. Terent. Il ne parla jamais depuis un mot à aucun de nous.
    \
        Verba quidem haud indocte fecit. Plaut. Il n'a pas trop mal parlé. \ Ita verba fecit. Liu. Il dict ainsi.
    \
        Multa verba facere. Cic. Avoir beaucoup de parolles, Tenir long propos.
    \
        Si haec tecum duo verba fecisses, Quid ago? respirasset cupiditas. Cic. Si tu eusses dict ces deux mots.
    \
        Vestigium. Cic. Marcher, Faire un pas.
    \
        Vestigium in possessionem. Cic. Mettre le pied dedens quelque heritage.
    \
        Viam. Plaut. Marcher, Passer par quelque lieu.
    \
        Sibi viam ad castra. Liu. Se faire voye.
    \
        Victoriam. Plin. Vaincre.
    \
        Vim corpori. Liu. Tuer, Oultrager, Violer, Faire violence.
    \
        Maximam vim cum aliquo populo facere. Cice. Courir sur aucun avec grande assemblee de gens.
    \
        Vindemiam. Varro. Vendenger.
    \
        Vires. Quintil. S'enforcir.
    \
        Vitium facere. Ci. Quand un mur ou maison se desment et s'affaisse, et se fend, tellement qu'il la fault abbatre.
    \
        Vnguentariam. Plaut. Faire mestier de vendre huiles et oignemens à plaisirs et delices.
    \
        Voces. Gell. Parler.
    \
        Vota. Cic. Faire prieres et supplications.
    \
        Vrinam facere. Colum. Pisser.
    \
        Vsum sibi facere scelerum. Lucan. S'accoustumer.
    \
        Fecit vt vigilem. Plaut. Il m'a enchargé de veiller.
    \
        Facturum credo vt habeas quicum cantites. Terent. Tu feras tant que tu, etc.
    \
        Faciam vt potero. Cic. Je feray ce que je pourray.
    \
        Fit vt pretio nouus vincat. Cic. Il se fait, Il advient que, etc.
    \
        Facere vulnera. Liu. Blesser, Navrer.
    \
        Iandudum factum est quum primum bibi. Plaut. Il y a ja long temps que j'ay beu premierement.
    \
        Biennium iam factum est, postquam abii domo. Plaut. Il y a ja deux ans.
    \
        Facile est factu. Licret. Il est aisé et facile à faire.
    \
        Faciendum fuit. Terent. Il le falloit faire, Il falloit qu'il fust ainsi faict, C'estoit force.

    Dictionarium latinogallicum > facio

  • 6 aufheben

    aufheben, I) in die Höhe heben: tollere. attollere. – levare. sublevare. allevare (aufhelfen). – etw. von der Straße au., alqd abiectum tollere: jmd. mit der Hand au., manu allevare alqm: sich au. lassen, se allevari pati. – den Fuß od. das Bein au, tollere pedem od. crus: die Hände au., manus tollere: die Hände zum Himmel au., manus ad caelum tollere od. tendere (im allg.); tendere manus supinas od. supplices ud caelum (als Flehender); manus ad caelum levare (als Betender): die Hand gegen jmd. au., manus intentare in alqm od. alci (in feindlicher Absicht). – II) = ausbewayren, w. s. – er ist gut aufgehoben, bene se habet (weil man ihm nichts anhaben kann od. weil er tot ist). – III) ergreifen: capere. – excipere. intercipere (auffangen, s. das. die Synon.). – opprimere (überfallen, Soldaten). – comprehendere. deprehendere (aufgreifen, einen Verbrecher). – IV) etwas in seinem Fortgange unterbrechen, a) beendigen: mittere. dimittere (z. B. convivium, senatum, contionem). – ein Lager au., tabernacula detendere (die Zelte niederlassen, abbrechen); castra movere, promovere, proferre (mit dem Lager aufbrechen): eine Unterredung, colloquium dirimere (plötzlich abbrechen). – b) beseitigen, abschaffen, annullieren, kassieren etc.: tollere (z. B. portoria, comitia: u. veteres leges novis legibus: u. discrimen inter malos bonosque), – abo lēre (nicht fortbestehen lassen, nicht mehr gelten lassen, gänzlich abschaffen, z. B. legem, decretum, testamentum). – abrogare (durch die Autorität des Volkes au., legem). – derogare [203] legi od. aliquid de lege (ein Gesetz teilweise aufheben). – obrogare legi (ein Gesetz durch ein anderes aufheben oder ihm wenigstens seine volle Gültigkeit benehmen). – inducere (ausstreichen, kassieren, z. B. senatus consultum, locationem). – dissolvere. resolvere (auflösen, z. B. diss. amicitiam, societatem, matrimonium, leges, acta Caesaris: u. res. emptionem). – rescindere (gleichs. Festgewurzeltes wieder ausreißen, z. B. acta M. Antonii: u. decreta sua: u. pactiones: u. testamenta mortuorum: u. foedus turpe). – refigere (öffentlich Angeschlagenes wieder abnehmen u. so für ungültig erklären, z. B. leges). – irritum facere (ungültig machen, z. B. testamentum). – einen Fluch, der über jmd. ausgesprochen wurde, au., resacrare alqm: etw. gänzlich au., funditus tollere (z. B. amicitiam, omnem religionem): plötzlich die Freundschaft au., amicitiam repente praecīdere (dagegen: die Fr. allmählich au., amicitiam sensim diluere). – mit jmd. au., cum alqo paria facere: miteinander au., *paria facere inter se. Aufheben, das, - ung, die, I) das Heben in die Höhe: levatio (z. B. oneris); allevatio. – uneig., Aufhebens von etwas machen, iactare, venditare alqd: viel Au. etc., alqd mirifice extollere od. miris laudibus efferre. – II) = Aufbewahren (das), w. s. – III) Ergreifung: comprehensio (eines Missetäters, sontis). – IV) Abschaffung: sublatio (z. B. der Gerichte). – abolitio (das Nichtfortbestehenlassen, gänzliche Abschaffen, z. B. legis, sententiae, tributorum). – dissolutio (Auflösung, z. B. legum omnium: u. imperii). – die Au. der lykurgischen Verfassung, disciplina Lycurgi sublata.

    deutsch-lateinisches > aufheben

  • 7 par

    I pār, paris adj.
    1) равный, одинаковый ( virtutes inter se pares C)
    pari modo (ratione) C etc. — одинаково, точно так же
    p. (in) aliquā re O, V или ad aliquid L — равный в каком-л. отношении
    paribus alis nitens V — опираясь на равно распростёртые крылья, т. е. паря в воздухе
    p. annis O (actate V) — ровесник
    p. alicui Cs (adversus aliquem Just) — могущий противостоять (не уступающий) кому-л.
    2) соответствующий, подходящий, подобающий, приличествующий (oratio rebus p. C; p. delicto poena O)
    ut p. est Cкак подобает
    alicui parem gratiam referre Pt — должным образом отблагодарить кого-л.
    p. deo dignum (sc. spectaculum) Sen — зрелище, достойное божества
    p. impar ludĕre H, Suиграть в чёт и нечет
    II 1. pār, paris
    m., f.
    1) сверстник, товарищ, ровесник Pl, Pt
    4) противник, соперник ( parem Hannibalem habere L)
    2. n.
    p. pari (paria paribus) respondēre Pl, C или p. pari referre Terвоздавать тем же
    2) пара, двое (tria paria amicorum C; p. columbarum O)

    Латинско-русский словарь > par

  • 8 par

    1) равный, ex paribus partibus heredes (1. 56 D. 40, 5);

    qui parigradu sunt (1. 3 § 9 D. 38, 16. 1. 3 D. 48, 9. 1. 10 pr. D. 34, 5. 1. 3 D. 4, 8. 1. 1 § 1 D. 2, 9. 1. 6 § 7 D. 42, 8. I. 25 pr. eod. 1. 91 § 3 D. 45, 1. 1. 128 pr. D. 50, 17. 1. 154 pr. eod. 1. 39 D. 24, 3).

    2) удовлетворенный, уплаченный: parem rationem adscribere alicui (1. 22 D. 40, 4. 1. 17 § 3 D. 44, 4); тк. paria facere (1. 40 § 8 D. 40, 7. 1. 5 § 10 D. 50, 6). 3) par (subst.) пара, напр. iumenta paria;

    duo paria mularum (1. 38 pr. § 14 D. 21, 1);

    pocula s. poculorum paria duo (1. 30 pr. D. 32).

    4) равносильный, ita tenues et exhausti, ui publicis honoribus pares non sint (1. 6 pr. D. 50, 4).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > par

  • 9 gleich

    gleich, I) Adj.: 1) gerade, eben, senkrecht oder wagerecht: rectus (gerade, nicht krumm). – planus. aequus (»eben«, s. das. den Untersch. u. die Redensarten). – 2) von einerlei Wesen, Beschaffenheit, Stand etc.: aequus (einander das Gleichgewicht haltend). – aequalis (gleich, der innern Beschaffenheit nach, gleich an Alter, Größe, Wert u. Würde). – par (gleich in Ansehung des Verhältnisses gewisser Eigenschaften [1135] [wie Kräfte, Fähigkeiten, Vermögen, Rang etc.], insofern es sich aus einer Vergleichung ergibt; Ggstz. inferior od. superior). – similis (ähnlich, z.B. similes ne fingite deos hominibus). – idem (derselbe, völlig übereinstimmend hinsichtlich des Wesens; der Beschaffenheit u. der Umstände). – geminus (gleichs. das Seiten- od. Gegenstück von etw.). – ganz g., durch die Verbindung zweier Synonyme, wie aequus et par; aequaliset par; par etaequalis; par et similis; par atque idem; par idemque; par atque unus (d. i. gleich u. eins); od. durch den Superlativ aequissimus, simillimus; ob. durch nihil inter se distantes (in nichts untereinander verschieden, v. zwei etc. Dingen).-: untereinander g., compar (von einer Sache, an die zwei Parteien etc. gleiche Rechte etc. haben, z.B. postulatio, conubium); inter se aequales (von mehreren Gegenständen, die eine gleiche Beschaffenheit haben). – nicht g., dispar. impar (ungleich, w. s.); dissimilis (unähnlich). – in zwölf gleiche Teile teilen, in duodecim partes aequaliter dividere. – gleiche Tage u. Nächte, aequales dies noctesque. – g. Verhältnis, aequalis tributio. – gleiche Rechte, iura paria; ius aequum et par; ius par idemque: g. Rechte haben, iure pari eodemque esse: gleiche Rechte mit den Bürgern haben, aequo et pari iure cum civibus vivere: in g. Gunst stehen wie jmd. bei einem, alqm adaequare apud alqm gratiā: alle Bürger sind vor dem Gesetze g., omnes cives legibus tenentur omnibus. – von g. Alter, Jahren, s. gleichalt: von g. Kräften mit jmd., par alci; non inferior alqo: an Mut u. Kräften g., et animis et viribus pares (z.B. hostes): zu g. Zeit (lebend etc.), s. gleichzeitig: in g. Weise, in g. Maße, Verhältnis, s. unten no. II, 1. – gleich u. gleich gesellt sich gern (sprichw.), pares cum paribus facillime congregantur (Cic. de sen. 7). – etw. ins gleiche bringen; paria facere cum alqa re. – Gleiches mit Gleichem erwidern, vergelten, mit gleicher Münze bezahlen (bildl.), par pari respondere od. referre; parem gratiam referre alci. – meines Gleichen (meinesgleichen), mei generis homo od. homines (von gleicher Abkunft); aequi et pares (dem Range, ben Eigenschaften; Kräften etc. nach); homines mei similes (mir ähnliche, dem Charakter nach, Leute meines Gelichters, Schlags); meus ordo. homines mei ordinis (dem Range od. Stande nach); unus e nobis (einer von meiner od. unserer Partei): ein Mensch, der gegen seinesgleichen wütet, homo in hominem furens od. saeviens: ein Tier, das gegen seinesgleichen wütet, belua inbeluam saeviens: in etwas seines Gleichen (seinesgleichen) nicht haben, alqā re parem od. sui simi lem habere neminem: eine Schlacht, die an Denkwürdigkeit nur wenige ihresgleichen hat, inter paucas memorata od. memorabilis pugna.

    II) Adv.: 1) um Übereinstimmung in Rücksicht des Wesens u. der Beschaffenheit anzuzeigen: aeque (gleich, einer ebenso wie der andere). – aequaliter (gleich, gleichmäßig, in gleicher Weise). – aequabiliter (gleichförmig, sich gleichbleibend). – pariter (in gleichem Verhältnis, in gleichem Maße); verb. pariter aequaliterque [1136] (z.B. respondere alci rei). – similiter (auf ähnliche Weise). – eodem modo (auf dieselbe Art u. Weise). – g. groß, aequā od. pari magnitudine: g. lang, aeque longus; aequā longitudine: g. hoch, aequā altitudine; im Zshg. bl. aequalis (z.B. turres): g. hoch mit etw., aequā altitudine atque... est: gleichviel, gleichweit, s. bes.: g. gut, aeque bene (z.B. hoc dici potest). – In einer Vergleichung bei folg. Substantiv ist »gleich« od. »gleich als, gleich wie« auszudrücken durch ut. sicut. sicuti. velut. veluti (gleichwie, auf vie Art wie, wo sich der Kasus der Vergleichung nach dem vorhergehenden Subjekt oder Objekt, auf das sie sich bezieht, richtet); oder durch instar m. Genet. (so groß, soviel wie, ganz sowie), der vor od. nach demselben steht; od. durch pro mit Ablat. (für, anstatt), z.B. er achtet auf mich gleich seinem zweiten Vater, me sicut alterum parentem observat: die Pyramiden sind g. Bergen aufgerichtet, pyramides instar montium eductae sunt: dies galt dem Volke g. einem großen Sieg, pro ingenti victoria id fuit plebi. – gleich als = ebenso als, s. 2. eben (Adv..). – gleich als wenn, gleich als ob, ut si. velut si. tamquam si. ac si (gleichwie wenn, gleichs. als wenn); aeque (pariter, perinde). ac si. similiter, ut si od. ac si. iuxta, ac si (ebenso, als wenn). – 2) von der Zeit, s. sogleich. – 3) vom Orte, um unmittelbare Nähe auszudrücken; z.B. gleich gegenüber, e regione: g. dabei, iuxta: g. dabei liegen, proxime adiacēre.

    deutsch-lateinisches > gleich

  • 10 abrechnen

    abrechnen, I) v. tr. rechnend abziehen: deducere. excipere (von einer Menge ausnehmen, z. B. alle, euch beide abgerechnet, omnes exceptis vobis duobus). – discedere ab alqo od. ab alqa re (von etw. abgehen, etw. nicht mit einschließen, z. B. wenn man diesen od. dieses abrechnet, abgerechnet diesen od. dieses, cum ab hoc discessi, discesseris, discesseritis). – II) v. intr. sich gegenseitig berechnen, zusammenrechnen: rationes conferre (die Rechnungen vergleichen, auch übtr.). – paria facere (zwischen Soll und Haben die Differenz ausgleichen, so daß alles Null für Null aufgeht). – mit jmd. a., alqm ad calculos vocare (mit jmd. sich berechnen); rationem od. rationes putare cum alqo (mit jmd. die Rechnung überschlagen). – Abrechnung, deductio (vermindernder Abzug). – A. halten, s. abrechnen no. II.

    deutsch-lateinisches > abrechnen

  • 11 ausgleichen

    ausgleichen, aequare. exaequare (gleichmachen). – pensare, compensare alqd alqā re (Gabe u. Gegengabe, Verlust u. Gewinn gleichs. auf die Wagschale legen, beides ausgleichen, etwas durchetwas ersetzen). – componere (gütlich [265] beilegen), z. B. res, controversias inter reges).sich ausgl., a) v. Pers.: paria facere, absol. od. cum alqo od. cum alcis rationibus (Abrechnung halten, so daß die Rechnungen Null für Null aufgehen). – remunerari alqm quam simillimo munere (jmd. mit einem möglichst ähnlichen Geschenke beschenken). – rem oder negotium componere (die Sache, den Streit gütlich beilegen). – rem transigere u. bl. transigere, mit jmd., cum alqo (die Sache, das Geschäft gütlich abmachen); verb. componere et transigere (absol. = die Sache gütlich beilegen u. abmachen, z. B. von Erben). – man gleicht sich (gütlich) aus, componitur. – b) v. Lebl.: aequari; exaequari; compensari.

    deutsch-lateinisches > ausgleichen

  • 12 gegeneinander

    gegeneinander, durch mutuus, z.B. Liebe g., amor mutuus; od. bei Verben durch mutuo (gegenseitig) oder durch inter se (einander, w. s.), z.B. g. anlaufen, concurrere inter se: g. aufheben, paria facere inter se: etwas g. haben, dissentire od. discrepare inter se: g. halten, conferre od. componere od. comparare inter se: g. stellen, s. gegenüberstellen: g. streiten, inter se certare, pugnare (auch = einander widerstreiten); repugnare inter se (einander widerstreiten).

    deutsch-lateinisches > gegeneinander

  • 13 Gegenrechnung

    Gegenrechnung; z.B. durch G. ausgleichen, paria facere.

    deutsch-lateinisches > Gegenrechnung

  • 14 Gleiche

    Gleiche, die; etwas in die G. (ins G.) bringen, paria facere cum alqa re.

    deutsch-lateinisches > Gleiche

  • 15 momentum

    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
        Momentum, momenti. Cic. Un moment, grand ou petit, Espace de temps, Poix.
    \
        Momento, Ablatiuus vice aduerbii. Liu. Tout incontinent, En moins de rien, En un moment, En un instant.
    \
        Momento horae arsura omnia. Liu. En une heure.
    \
        Momentum, Le moins du monde, ou si peu que vous vouldrez de quelque chose que ce soit. Plin. Cinis earum bibatur in vino, addito resinae momento.
    \
        Rege superato, nullum momentum in solis per se Gallorum copiis fore. Liu. Le roy surmonté, le demeurant ne pourra rien.
    \
        In his sunt ad bene viuendum momenta maxima. Cic. Ils emportent grand poix et grande consequence à bien vivre, Sont de grande importance, Aident bien à, etc. Peuvent beaucoup à, etc. Sont de grande efficace à, etc.
    \
        Minimis momentis, maximae inclinationes temporum fiunt. Cic. En moins de rien.
    \
        Ne minimi quidem momenti ad summum bonum adipiscendum. Cicero. Il n'ha nulle vertu du monde, ou n'ayde grain du monde.
    \
        Nec vllo minimo momento plus ei vitae tribuo, quam Stoici. Cic. Je ne la prise d'un neant.
    \
        Nullius momenti putatur eius testimonium. Cic. On n'estime rien son tesmoignage, N'ha nul poix.
    \
        Nullius in medicina momenti. Plin. Qui n'ha nulle vertu, Qui ne vault rien à faire medecines.
    \
        Pari momento sors. Cicero. De pareil poix et de pareille consequence.
    \
        Perleui saepe momento fortunae. Cic. Au moindre changement et mutation de fortune qui soit.
    \
        Permagni momenti est in Repub. ratio atque inclinatio temporum. Cic. Sert et aide beaucoup.
    \
        Plus ad miseram vitam affert momenti. Cic. Il aide plus à, etc.
    \
        Momento atque iudicio disponere inuenta. Cicero. Selon leur poix.
    \
        Facere momentum in dando adimendoque regno. Liu. Povoir beaucoup à oster ou donner un royaulme.
    \
        Haec res nullum habet momentum ad beatam vitam. Cic. Ne sert et n'aide nullement à avoir la vie heureuse.
    \
        Caue quicquam habeat momenti gratia. Cic. Garde que credit et faveur n'ait lieu, Garde de faire chose quelconque par faveur.
    \
        Vt sua authoritas aliquid apud vestros animos momenti habuisse videatur. Cic. Qu'on voye que son authorité a eu poix, et a servi de quelque chose envers vous.
    \
        Plurimum ad omnia momenti est in hoc positum. Quintil. Cela fait et emporte beaucoup en toutes choses.
    \
        Rem aliquam ponderare momento suo. Cic. L'estimer et peser d'un poix qui luy appartient.

    Dictionarium latinogallicum > momentum

  • 16 pār

        pār paris, abl. parī (rarely as subst. pare, C., O.), adj.    [1 PAR-], equal: vita beata... par et similis deorum: est finitimus oratori poëta ac paene par: pares in amore et aequales: pares eiusdem generis munitiones, of equal size, Cs.: similia magis quam paria, L.: peccata, equally criminal, H.: ingenia iura: hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc., i. e. horsemen against horsemen, Cs.: cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus, i. e. not equal to the task: pari proelio, indecisive, N.: pares validaeque miscentur, Ta.: cantare pares, peers in song, V.: quem ego parem summis Peripateticis iudico: isti par in bello gerendo: anseribus, as large as, Iu.: prodigio par, i. e. extremely rare, Iu.: Responsura par fama labori, meet, H.: effugit imago, Par levibus ventis, like, V.: cuius paucos pares haec civitas tulit, equals: vestrae fortitudinis, Ph.: In quā par facies nobilitate suā, O.: par cum ceteris fortunae condicio: quem tu parem cum liberis tuis fecisti, S.: artīs constituere inter se parīs: cum par habetur honos summis et infimis: haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum, S.: quos in parem iuris condicionem atque ipsi erant, receperunt, Cs.: neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit: in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus, S.— Equal, a match: quibus ne di quidem immortales pares esse possint, Cs.: quod neque se parem armis existimabat, S.: Non sumus pares, not on an equality, Iu.: habebo parem, quem das, Hannibalem, an adversary, L.: sequitur parem, i. e. with equal speed, O.— Equal, well-matched, suitable: rebus ipsis par et aequalis oratio, adequate: ut coëat par Iungaturque pari, kindred spirits, H.: S<*>ua voles apte nubere, nube pari, O.—Prov.: <*>ares cum paribus facillime congregantur, i. e. birds of a feather flock together.—In phrases with esse, fit, meet, suitable, proper, right: ita, ut constantibus hominibus par erat: par est ipsum esse virum bonum: sic par est agere cum civibus: dubitans, quid me facere par sit.—Repeated with respondeo or refero, like for like, tit for tat: par pari ut respondeas, T.: paria paribus respondimus: Par pro pari referto, give as good as you get, T.—In the phrase, Ludere par impar, to play even and odd,” H.—As subst m. and f a companion, fellow, comrade, mate, spouse: adcumbit cum pare quisque suo, O.: edicere est ausus cum illo suo pari, ut, etc.: paribus conludere, H.—As subst n., a pair, couple: par illud simile, Piso et Gabinius: par nobile fratrum, H.: columbarum, O.: tria paria amicorum.
    * * *
    (gen.), paris ADJ
    equal, equal to; like; suitable

    Latin-English dictionary > pār

  • 17 in

    1.
    in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
    I.
    With abl.
    A.
    In space.
    1.
    Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

    aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

    Plin. 19, 4, 22, § 61:

    alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    id. Brut. 43, 161:

    qui sunt cives in eadem re publica,

    id. Rep. 1, 32 fin.:

    facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

    id. ib.:

    T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

    Cic. Lael. 26, 97:

    in foro palam Syracusis,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

    plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

    Caes. B. C. 2, 35:

    tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

    Cic. Mil. 6, 15:

    in via fornicata,

    Liv. 22, 36:

    vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

    Quint. 5, 10, 16:

    nupta in domo,

    Liv. 6, 34, 9:

    copias in castris continent,

    in, within, Caes. B. C. 1, 66:

    cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

    Quint. 11, 3, 130:

    se ac suos in vehiculo conspici,

    Liv. 5, 40, 10:

    malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

    Cic. Att. 4, 10:

    sedere in solio,

    id. Fin. 2, 21, 66:

    Albae constiterant, in urbe opportuna,

    id. Phil. 4, 2, 6. —

    Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

    Plaut. Mil. 3, 1, 182:

    heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

    Ter. Eun. 3, 4, 1:

    navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

    Cic. Att. 8, 3, 6:

    complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

    Caes. B. C. 2, 18:

    caesos in Marathone ac Salamine,

    Quint. 12, 10, 24:

    in Berenice urbe Troglodytarum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183.—
    2.
    In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

    in his poeta hic nomen profitetur suum,

    Ter. Eun. prol. 3:

    Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

    Cic. Leg. 2, 11, 26:

    peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

    id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

    in perditis et desperatis,

    id. ib. 13, 56, 1:

    omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

    id. de Sen. 19, 71:

    dolor in maximis malis ducitur,

    id. Leg. 1, 11, 31:

    justissimus unus in Teucris,

    Verg. A. 2, 426:

    cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

    Liv. 27, 12, 16:

    in diis et feminae sunt,

    Lact. 1, 16, 17.—
    3.
    Of analogous relations of place or position:

    sedere in equo,

    on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

    quid legati in equis,

    id. Pis. 25, 60:

    sedere in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109:

    in eo flumine pons erat,

    on, over, Caes. B. G. 2, 5:

    in herboso Apidano,

    on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

    in digitis,

    on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

    castra in limite locat,

    on the rampart, Tac. A. 1, 50:

    ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

    on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    oleae in arbore,

    Cels. 2, 24:

    Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

    among, Caes. B. C. 1, 61:

    in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

    Liv. 25, 16, 7:

    in juvenibus,

    Quint. 11, 1, 32:

    nutus in mutis pro sermone est,

    id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

    in veste candida,

    Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

    in calceis,

    id. 24, 38, 2:

    in insignibus,

    id. 5, 41, 2:

    in tunicis albis,

    Plin. Ep. 7, 27, 13:

    in Persico et vulgari habitu,

    Curt. 3, 3, 4:

    in lugubri veste,

    id. 10, 5, 17:

    in Tyriis,

    Ov. A. A. 2, 297:

    in Cois,

    id. ib. v. 298; cf.:

    homines in catenis Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

    duas legiones in armis,

    Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

    in armis hostis,

    under arms, Ov. M. 12,65:

    quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

    Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

    in oculis provinciae,

    id. Q. Fr. 1, 1, 2:

    in oculis omnium,

    id. ib. 1, 3, 7:

    divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

    Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

    Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

    Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

    in populorum institutis aut legibus,

    Cic. Leg. 1, 15, 42:

    in illis libris qui sunt de natura deorum,

    id. Fat. 1, 1:

    in Timaeo dicit,

    id. N. D. 1, 12, 30:

    epistula, in qua omnia perscripta erant,

    Nep. Pelop. 3, 2:

    perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

    Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

    in Thucydide orbem modo orationis desidero,

    Cic. Or. 71, 234:

    in Herodoto omnia leniter fluunt,

    Quint. 9, 4, 18.—Of books:

    libri oratorii diu in manibus fuerunt,

    Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus,

    id. Tusc. 5, 7, 18:

    quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

    id. Verr. 1, 6, 16:

    rem habere in manibus,

    id. Att. 6, 3, 1; cf.:

    neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

    in my power, Sall. J. 14, 4:

    postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

    Liv. 32, 24, 2:

    quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

    Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

    inter manus),

    Liv. 4, 57, 1; so,

    quorum epistulas in manu teneo,

    Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

    in manu poculum tenens,

    id. Tusc. 1, 29, 71:

    coronati et lauream in manu tenentes,

    Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

    in animo esse,

    Cic. Fam. 14, 11:

    in animo habere,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    lex est ratio insita in natura,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    in memoria sedere,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    tacito mutos volvunt in pectore questus,

    Luc. 1, 247:

    quanta auctoritas fuit in C. Metello!

    Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

    erat in eo summa eloquentia, summa fides,

    Cic. Mur. 28, 58; cf.:

    in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

    id. Fin. 4, 41, 37:

    si quid artis in medicis est,

    Curt. 3, 5, 13; cf.:

    nibil esse in morte timendum,

    Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

    in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

    Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

    quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

    Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

    Liv. 30, 19, 3:

    cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

    id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
    B.
    In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

    feci ego istaec itidem in adulescentia,

    in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

    in tempore hoc,

    Ter. And. 4, 5, 24:

    in hoc tempore,

    Tac. A. 13, 47:

    in tali tempore,

    Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

    in diebus paucis,

    Ter. And. 1, 1, 77:

    in brevi spatio,

    id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

    in qua aetate,

    Cic. Brut. 43 fin.:

    in ea aetate,

    Liv. 1, 57:

    in omni aetate,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

    Suet. Caes. 7:

    qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

    in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

    nihil in vita se simile fecisse,

    id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

    in tota vita inconstans,

    id. Tusc. 4, 13, 29.—
    b.
    In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

    ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

    Liv. 33, 5:

    spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

    id. 2, 47:

    rebellaturi,

    Tac. A. 12, 50:

    atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

    Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
    c.
    In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

    sic enim mihi in praesentia occurrit,

    Cic. Tusc. 1, 8, 14:

    vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

    id. ib. 5, 35, 100:

    id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

    Liv. 21, 37:

    haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

    for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
    d.
    With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

    fit, ut distrahatur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

    vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

    id. Fin. 2, 9, 26:

    quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

    Caes. B. G. 2, 21:

    in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

    in laying waste, id. ib. 5, 19:

    in excidenda Numantia,

    Cic. Off. 1, 22, 76:

    cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

    id. Or. 21, 74.—
    C.
    In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18:

    se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

    id. Cat. 2, 9, 20:

    Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

    id. Clu. 8, 25.—

    So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

    Caes. B. C. 3, 31:

    torpescentne dextrae in amentia illa?

    Liv. 23, 9, 7:

    hunc diem perpetuum in laetitia degere,

    Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

    in metu,

    Tac. A. 14, 43:

    in voluptate,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    alicui in amore esse,

    beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    alicui in amoribus esse,

    id. Att. 6, 1, 12:

    res in invidia erat,

    Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

    num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

    in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

    mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

    So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    similia iis, quae in consilio dixerat,

    Curt. 5, 5, 23:

    in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

    Quint. 9, 4, 8:

    agi in judiciis,

    id. 11, 1, 78:

    tum vos mihi essetis in consilio,

    Cic. Rep. 3, 18, 28:

    in actione... dicere,

    Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

    in quo tum magistratu forte Brutus erat,

    Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

    in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

    Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

    in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

    Cic. Brut, 43, 160:

    qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

    is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

    non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

    id. ib. 4, 12, 29; cf.:

    an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

    id. Or. 61, 205:

    Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

    on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

    et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

    id. ib. 3, 5, 5;

    but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

    in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

    horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

    in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

    quod mihi in parte verum videtur,

    Quint. 2, 8, 6:

    patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

    id. 5, 7, 22:

    hoc facere in eo homine consueverunt,

    in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

    in furibus aerarii,

    Sall. C. 52, 12:

    Achilles talis in hoste fuit,

    Verg. A. 2, 540:

    in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

    in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

    suspectus et in morte matris fuit,

    Suet. Vit. 14:

    qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

    Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

    non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

    Quint. 9, 3, 36:

    aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

    id. 9, 3, 69:

    Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

    Gell. 1, 22, 15:

    stips non dicitur in significatione trunci,

    Charis. 1, 18, 39:

    semper in significatione ea hortus,

    Plin. 19, 4, 19, § 50. —
    2.
    In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

    cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

    Liv. 3, 8, 9:

    adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

    id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

    in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

    id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

    dum in dubiost animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

    in integro esse,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

    in incerto esse,

    Liv. 5, 28, 5:

    in obvio esse,

    id. 37, 23, 1:

    in tuto esse,

    id. 38, 4, 10; cf.:

    videre te in tuto,

    Cat. 30, 6:

    in aequo esse,

    Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

    in expedito esse,

    Curt. 4, 2, 22:

    in proximo esse,

    Quint. 1, 3, 4:

    in aperto esse,

    Sall. C. 5, 3:

    in promisco esse,

    Liv. 7, 17, 7:

    in augusto esse,

    Cels. 5, 27, 2:

    in incerto haberi,

    Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

    in levi habitum,

    id. H. 2, 21; cf.:

    in incerto relinquere,

    Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
    II.
    With acc.
    A.
    In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

    v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    Cic. Rep. 2, 19:

    in Ephesum advenit,

    Plaut. Mil. 2, 1, 35:

    in Epirum venire,

    Cic. Att. 13, 25, 3:

    ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

    non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

    id. Rep. 2, 19:

    remigrare in domum veterem e nova,

    id. Ac. 1, 4, 13:

    cum in sua rura venerunt,

    id. Tusc. 5, 35, 102:

    a te ipso missi in ultimas gentes,

    id. Fam. 15, 9:

    in Ubios legatos mittere,

    Caes. B. G. 4, 11:

    dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

    Sall. J. 75, 1:

    Regillum antiquam in patriam se contulerat,

    Liv. 3, 58, 1:

    abire in exercitum,

    Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

    cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

    Tac. A. 4, 56:

    nuntiatur in castra,

    Lact. Most. Pers. 46; cf.:

    allatis in castra nuntiis,

    Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

    iste unumquodque vas in manus sumere,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Falerios se in manus Romanis tradidisse,

    Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

    in crimen populo ponere,

    Plaut. Trin. 3, 3, 10:

    ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

    Caes. B. G. 4, 19:

    duplam pecuniam in thesauros reponi,

    Liv. 29, 19, 7:

    prius me collocavi in arborem,

    Plaut. Aul. 4, 8, 6:

    sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

    Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

    in caelum ascendere,

    Cic. Lael. 23 fin.:

    filium ipse paene in umeros suos extulisset,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    tamquam in aram confugitis ad deum,

    up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

    Saturno tenebrosa in Tartara misso,

    Ov. M. 1, 113:

    in flumen deicere,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
    2.
    Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

    Cels. 2, 3:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1:

    in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

    Tac. Agr. 10:

    in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

    Stat. Th. 2, 218.—With versus:

    castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

    towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

    in Galliam versus movere,

    Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

    si in urbem versus venturi erant,

    Plin. Ep. 10, 82. —
    3.
    So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

    in memoriam reducere,

    Cic. Inv 1, 52, 98:

    in animum inducere,

    Liv. 27, 9:

    in mentem venire,

    Cic. Fam. 7, 3:

    frequens imitatio transit in mores,

    Quint. 1, 11, 3. —

    Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

    Cic. Att. 1, 13, 5.—
    B.
    In time, into, till, for:

    dormiet in lucem,

    into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

    statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

    Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

    in multam noctem luxit,

    Suet. Tib. 74:

    si febris in noctem augetur,

    Cels. 7, 27:

    dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

    Plin. Ep. 4, 9, 14:

    indutias in triginta annos impetraverunt,

    for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

    nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

    ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

    for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

    audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

    id. Agr. 1, 2, 4:

    subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    for many years, id. Div. 2, 6, 17:

    postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

    Liv. 27, 2:

    qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

    Col. 2, 10, 17.—With usque:

    neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

    Quint. 12, 11, 20:

    in illum usque diem servati,

    id. 8, 3, 68:

    in serum usque patente cubiculo,

    Suet. Oth. 11:

    regnum trahat usque in tempora fati,

    Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

    sancit in posterum, ne quis, etc.,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    res dilata est in posterum,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

    id. Cat. 1, 9, 22:

    id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 34, 27, 10; cf.:

    ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

    id. 30, 17, 1:

    effugis in futurum,

    Tac. H. 1, 71:

    quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

    Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

    oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

    Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

    sensit miles in tempus conficta,

    Tac. A. 1, 37:

    ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

    id. ib. 6, 11:

    scaena in tempus structa,

    id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

    nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    rapto in diem frumento,

    id. 4, 10, 1;

    but, cum illa fundum emisset in diem,

    i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

    vitium in dies crescit,

    Vell. 2, 5, 2:

    in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

    Cic. Att. 5, 7:

    qui senescat in dies,

    Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

    nos in diem vivimus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    in diem et horam,

    Hor. S. 2, 6, 47;

    and in horas,

    hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
    C.
    In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

    id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

    about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

    Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

    id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

    cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

    towards, id. ib. 1, 44, 196:

    in liberos nostros indulgentia,

    id. ib. 2, 40, 168:

    de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

    id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

    in dominum quaeri,

    to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

    in eos impetum facere,

    id. Att. 2, 22, 1:

    invehi in Thebanos,

    Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

    Liv. 7, 6, 11:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

    si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

    Plaut. Am. 1, 1, 168:

    in puppim rediere rates,

    Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

    sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

    to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

    se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

    Liv. 21, 42, 2:

    quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

    Tac. A. 11, 6:

    haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

    Cic. Verr. 2, 3, 33:

    Rhegium quondam in praesidium missa legio,

    Liv. 28, 28; so,

    datae in praesidium cohortes,

    Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

    haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

    id. Att. 2, 22:

    qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

    id. Fin. 3, 4, 12:

    in utramque partem disputat,

    on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

    facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

    id. Off. 2, 13, 46:

    cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

    in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

    miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

    Liv. 5, 15, 4;

    also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

    Sall. C. 12, 3:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

    Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

    id. Quint. 20, 63; cf.:

    senatusconsultum in haec verba factum,

    Liv. 30, 43, 9:

    pax data Philippo in has leges est,

    id. 33, 30:

    Gallia omnis divisa est in partes tres,

    Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

    Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

    itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

    id. Font. 5, 9:

    extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

    a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

    Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

    id. 32, 17, 2; cf.:

    Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

    Tac. A. 2, 67.—
    2.
    Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:

    non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,

    Cic. Fam. 13, 1, 16:

    neglegentior in patrem,

    Just. 32, 3, 1:

    in quem omnes intenderat curas,

    Curt. 3, 1, 21:

    quos ardere in proelia vidi,

    Verg. A. 2, 347:

    in bellum ardentes,

    Manil. 4, 220:

    nutante in fugam exercitu,

    Flor. 3, 10, 4:

    in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),

    Liv. 21, 43, 7:

    certa praemia, in quorum spem pugnarent,

    id. 21, 45, 4:

    in id sors dejecta,

    id. 21, 42, 2:

    in id fide accepta,

    id. 28, 17, 9:

    in spem pacis solutis animis,

    id. 6, 11, 5 et saep.:

    ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,

    Hor. Epod. 17, 63:

    nec in hoc adhibetur, ut, etc.,

    Sen. Ep. 16, 3:

    alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?

    Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:

    in obsequium plus aequo pronus,

    Hor. Ep. 1, 18, 10:

    paratus in res novas,

    Tac. H. 4, 32:

    in utrumque paratus,

    Verg. A. 2, 61.—
    3.
    Of the result of an act or effort:

    denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,

    Cic. Clu. 66, 188:

    paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,

    Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:

    portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,

    id. ib. 3, 533:

    populum in obsequia principum formavit,

    Just. 3, 2, 9:

    omnium partium decus in mercedem conruptum erat,

    Sall. H. 1, 13 Dietsch:

    commutari ex veris in falsa,

    Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:

    in sollicitudinem versa fiducia est,

    Curt. 3, 8, 20.—
    4.
    Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;

    Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,

    Liv. 39, 26, 12:

    pugnaturi in gratiam ducis,

    id. 28, 21, 4:

    quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:

    oratio habita in sexus honorem,

    Quint. 1, 1, 6:

    convivium in honorem victoriae,

    id. 11, 2, 12:

    in honorem Quadratillae,

    Plin. Ep. 7, 24, 7:

    in honorem tuum,

    Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
    5.
    In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;

    opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,

    Plaut. Aul. 2, 1, 10:

    si in rem est Bacchidis,

    Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:

    hortatur, imperat, quae in rem sunt,

    Liv. 26, 44, 7:

    cetera, quae cognosse in rem erat,

    id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:

    in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1; cf.:

    in duas res magnas id usui fore,

    Liv. 37, 15, 7:

    in hos usus,

    Verg. A. 4, 647.—
    6.
    To form adverbial expressions:

    non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,

    in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:

    terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    in universum aestimanti, etc.,

    id. ib. 6:

    aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),

    wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:

    in plenum dici potest, etc.,

    fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:

    Marii virtutem in majus celebrare,

    beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:

    aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,

    for the worse, for the better, Cels. 2, 2:

    in deterius,

    Tac. A. 14, 43:

    in mollius,

    id. ib. 14, 39:

    quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),

    Tac. A. 6, 42; cf.:

    aucto in barbarum cognomento,

    id. H. 5, 2:

    priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,

    while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:

    nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,

    so much, Verg. A. 6, 876:

    in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

    Liv. 22, 27, 4; cf.:

    quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,

    Sen. Q. N. 3, 24:

    viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,

    Vell. 2, 43, 4:

    quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,

    in all respects, Vell. 2, 13:

    ut simul in omnia paremur,

    Quint. 11, 3, 25:

    in antecessum dare,

    beforehand, Sen. Ep. 118.—
    7.
    Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:

    quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 38:

    ut portus in potestatem Locrensium esset,

    Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:

    eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,

    Cic. Leg. 3, 17:

    neque enim sunt motus in nostram potestatem,

    Quint. 6, 2, 29:

    numero mihi in mentem fuit,

    Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:

    ecquid in mentem est tibi?

    id. Bacch. 1, 2, 53:

    nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,

    Suet. Aug. 16:

    quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,

    Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:

    M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,

    put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:

    reliquos in custodiam habitos,

    Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:

    pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,

    Cic. Phil. 3, 4, 8. —
    III.
    In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
    2.
    in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > in

  • 18 adversus

    1. adversus (advorsus), a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. (v. adverto), zugekehrt, I) eig., mit dem Gesichte od. mit der Vorderseite zugewandt, auf der Vorderseite od. gegenüber befindlich, vorliegend, vorstehend, vorn, vorder u. dgl. (Ggstz. aversus, supinus, resupinus, a posteriore parte, a latere), adversus in sedili contra medicum is homo collocandus est, vel sic aversus, ut in gremium eius caput resupinus effundat, Cels.: et adversus et aversus impudicus est, von vorn u. von hinten, Cic.: adversi raedarium occīdunt, von vorn, Cic.: adversos nobis (vobis) stare od. adversis vestigiis contra nostra vestigia stare, adversa nobis (vobis) urgere vestigia, Gegenfüßler, Antipoden sein, Cic.: collis adversus huic (flumini) et contrarius, Caes.: dentes adversi, die Vorderzähne, Cic.: adversa manus, die nach uns zugekehrte = innere Hand, Cic.: u. so adversae palmae, Quint.: facies, Quint.: dah. auch ut aedificii frons aversa sit ab infestis eius regionis ventis et amicissimis adversa, Col.: adverso corpore, vorn aus der Brust, Cic.: adversa vulnera, adversae cicatrices, vorn auf der Brust, Sall., Cic. u.a.: adversi telis figebantur, vorn auf der Brust, Auct. b. Alex.: in adversum os vulneratur, gerade ins Gesicht, Caes. – adversis hostibus occurrere, die Front machenden, in der Front, vorn, Caes.: adversos concitare equos, gegeneinander, Liv.: impetus
    ————
    hostium adversi, Frontangriffe, Auct. b. Alex.: itinera adversa, Frontmärsche, Tac. – hastae adversae cadentes, nach vorn gesenkt, Liv.: hastis adversis, mit eingelegten, Verg. – solem adversum intueri, gerade gegen die S. sehen, Cic.: adv. fulgur, der uns entgegenstrahlende. Suet.: lectus adv., das (der Tür gegenüberstehende) Brautbett, Laber. u. Prop. – adversā viā, geradeaus, Plaut. – in montes adversos, per adversos montes, die B. hinan, Liv. u. Ov.: adverso colle, über die Vorderseite des H., den H. hinan, Caes. u. Sall.: adverso fune subire, das Seil hinaufklettern, Plin.: adverso flumine (amne, Tiberi u. dgl.), den Fluß hinauf, Stromaufwärts (Ggstz. secundo flumine), Caes. u.a.: u. so adversā ripā, stromaufwärts, Liv.: u. adversum amnem subvectus, Verg. – venti adversi, konträre, Liv.: u. so adversissimi navigantibus venti, Caes.: adversis flatibus, bei ungünstigem Winde (Ggstz. secundis fl.), Quint. – neutr. Sing. u. Plur. subst., hic ventus adversum tenet Athenis proficiscentibus, weht entgegen, Nep.: adversa Bastarnae tenent, die gegenüberliegenden Gegenden, Plin. – bes. m. Praep., in adversum, entgegen, Verg. u. Liv., od. gegeneinander, Prop.: ex adverso, gegenüber, Liv. u.a., od. von vorn, Curt. u. Suet.: urbs ex adverso Carthaginis sita, K. gegenüber, Plin.: u. so portus ex adverso urbi ipsi positus, Liv.
    II) übtr.: 1) gleichs. als Gegenpart gegenüberste-
    ————
    hend, d.i. a) v. Pers., entgegen, gegenüber, Gegner, Gegenpart (doch mehr in Hinsicht des Strebens u. der Tat, als der Gesinnung, dah. oft verb. adversus infestusque, infensus et adversus), adversus alci, Cic. u.a.: u.m. Genet., adversus populi partium, Sall. – adverso Marte, Verg.: adverso senatu, adversā patrum voluntate, gegen den Willen des S., Liv. – Compar., neque (est) testudine aliud salamandrae adversius, Plin. 32, 35. – b) v. Lebl., zuwider, d.i. α) ungünstig, widrig, unglücklich (Ggstz. secundus, prosper), adversis auribus, Liv.: valetudo adv., Übelbefinden, Unpäßlichkeit, Liv.: adv. tempus navigandi, Hirt. b.G.: adv. bellum = δήϊος πόλεμος (Hom.), ein verheerender, mörderischer, Hor.: auspicia adversissima, Suet.: adversā avi, trotz der Warnung der Vögel, Pacuv. fr.: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. b. Cic.: res adversae, Cic., od. casus adversi, Nep., od. fortuna adversa, Verg. u. Nep., widrige Schicksale, Unfälle, Mißgeschick, Unglück. – m. Dat., res plebi adversa, Liv.: annus frugibus adv., Liv.: locus opportunus consiliis an adversus, Quint. – neutr. subst., adversum, ī, n. od. gew. Plur. adversa, ōrum, n., Mißgeschick, Unglück (Ggstz. secunda, prospera), si quid adversi acciderit od. accidisset, Ter., Cic. u. Nep.: precari alci aliquid adversi, Sen.: advorsa eius, Ter. Hec. 388: res humanae semper in adversa mutantur, schlagen ins
    ————
    schlimmere Gegenteil um, Sall.: quis in adversis beneficiorum servat memoriam, Vell. – β) (im Herzen) zuwider = verhaßt, quîs omnia regna advorsa sunt, Sall. Iug. 81, 1. – 2) als dialekt. t.t., dem Begriffe nach entgegengesetzt, das Gegenteil (den Gegensatz) bildend od. bezeichnend (Synon. contrarius; Ggstz. par), Cic. u.a.: opinio, Plin.: adversa virtuti malitia, Quint.: ipsa inter se adversa sunt, Gell. – neutr. subst., aptum, cui ex adverso est ineptum, Augustin. ep. 138, 5: paria paribus referunt, adversa contrariis, gleiche Sätze und Gegensätze einander entsprechen lassen, Cic. or. 65. – Kompar. adversior, Quint. 7, 1, 11: adversius, Plin. 32, 35: Superl. adversissimus, Caes. b.c. 3, 107, 1. Caes. bei Cic. ad Att. 10, 8. litt. B. § 1. Suet. Oth. 8, 3. Augustin. ep. 93, 2.
    ————————
    2. adversus (advors.) u. adversum (advors.), eig. Partic. v. adverto, in entgegengesetzter Richtung, I) als Adv., entgegen, auf etw. hin, -zu, -los, alci adversum ire, venire, jmdm. entgegenkommen, teils = jmdm. (zufällig) begegnen, Plaut., teils jmdm. (absichtlich) entgegengehen, jmd. abholen (bes. v. den Herrn abholenden Sklaven), Lucr. u. Komik. (s. Brix Plaut. Men. 434. Lorenz Plaut. most. 301. Holtze Synt. 1, 313): u. als Feind, adversus arma ferre, Nep.: adv. resistere, Nep.: postquam nemo adv. ibat, Liv.
    II) Praep. m. Acc. (auch dem Acc. Pronom. nachgesetzt b. Plaut., Sall. u. Nep., s. Wagner Plaut. aul. 682. Spengel Plaut. Krit. S. 162. Deder. Dict. 2, 3), A) die Richtung angebend: 1) im Raume, gegen, nach od. auf... hin, advorsum od. adversus clivum, Plaut. u. Caes.: adv. montem, Hirt. b.G.: adv. colles, Caes.: adv. multa oculos attollere (bildl.), Sen.: sed quis est, quae haec me advorsum incedit? auf mich zu, Plaut. – 2) bei der Tätigkeit od. Gesinnung, gegen, wider jmd. od. etw. (jedoch ohne den Nbbegr. des Feindseligen, nur das Entgegentreten zu Angriff u. Verteidigung bezeichnend, Ggstz. pro, s. Liv. 7, 40, 3: Quinctius, quem armorum etiam pro patria satietas teneret, nedum adversus patriam; vgl. Liv. 44, 38, 4; 45, 10, 14), adversus eum venit, trat ihm entgegen, Nep.: ubi nemo hostium adv. prodiit,
    ————
    entgegenrückte, Liv.: adv. quem ibatur, gegen den ausgezogen wurde, Liv.: adv. Romanos fuisse, Nep.: adv. alqm dimicare, Nep.: adversus rem publicam facere, Caes.: adv. alqm stare, Nep. – respondere adv. ea, Liv.: adv. haec Tempani oratio incompta fuisse dicitur, Liv. – so vom Widersprechen, Zuwiderhandeln, gegen, im Widerspruch mit, adversus edictum facere, Ter.: adversus legem, adversus rem publicam, Cic.: adv. senatus consultum, Liv.: advorsum animi tui lubidinem,Ter.: adv. modestiam disciplinae, Tac. – adversus quod, »dem entgegen od. im Widerspruch mit dem, was« usw., Liv. 32, 2, 5: u. ähnl., advorsum quam, Plaut. trin. 176. – u. bei Schutz- u. Heilmitteln u. dgl., quaedam remedia propria adversus quaedam venena, Cels.: haec adv. omnes ictus utilia sunt, Cels.: egregium adv. tempestates receptaculum, Plin. ep.: huiusmodi exercitationes adversum propulsandam vini violentiam, Gell. 15, 2, 6. – dah. invictus, munitus adversum alqd od. alqm, Sall.: fortis adversus alqm, Phaedr.: adversus blanditias incorruptus, Tac.
    B) die Lage, den Stand bezeichnend = gegenüber, 1) im Raume, gegenüber, vis à vis, advorsum speculum, vor dem Spiegel, Scip. Afr. fr.: adversus aedes publicas, Liv.: adversus montes, Liv. – 2) gegen jmd. od. etw., a) jmdm. gegenüber = jmdm. ins Gesicht, vor, egone ut te advorsum mentiar? Plaut.: id gratum
    ————
    fuisse advorsum te habeo gratiam, vor dir, vor deinen Augen, Ter.: dixit me advorsum tibi, in meiner Gegenwart, Plaut.: utendum est excusatione adversus eos, Cic. – b) bei der Vergleichung, gegen = in Vergleich mit, neben, adversus veterem ac perpetuum imperatorem comparabitur, Liv.: quid autem esse duo prospera in tot saeculis bella Samnitium adversus tot decora populi Rom., Liv. – c) vom Benehmen, Verhalten, jmdm. od. einer Sache gegenüber, gegen jmd. od. etw., auch in Hinsicht auf jmd., brevior est haec epistula et, ut adversus magistrum morum, modestior, Cic.: quonam modo me gererem adversus Caesarem, usus tuo consilio sum, Cic.: te adversus me omnia audere gratum est, meinetwegen, Cic. – Bes. häufig nach Ausdrücken der pflichtmäßigen Gesinnung, Liebe, Achtung, Verehrung gegen jmd. od. etw., est pietas iustitia adversus deos, Cic.: adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, Cic.: adversus deos impii, Cic.: gratus adv. alqm, Sen.: ingratus adv. beneficium, Sen.: vir adversus merita Caesaris ingratissimus, Vell. – Arch. Nbf. arvorsum, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 25.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adversus

  • 19 amecus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amecus

  • 20 amicus

    1.
    ămīcus (old form ămēcus, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), a, um, adj. [amo], friendly, kind, amicable, favorable, inclined to, liking; constr. with dat., Zumpt, Gram. §

    410: animo esse amico erga aliquem,

    Ter. Hec. 3, 3, 29; Cic. Fam. 1, 7, 3:

    tribuni sunt nobis amici,

    id. Q. Fr. 1, 2 fin.:

    homo amicus nobis jam inde a puero,

    Ter. Ad. 3, 3, 86:

    Pompeium tibi valde amicum esse cognovi,

    Cic. Fam. 1, 8, 5; id. Att. 9, 5:

    amicus non magis tyranno quam tyrannidi,

    Nep. Dion, 3, 2; id. Att. 9:

    male numen amicum,

    Verg. A. 2, 735; Ov. F. 3, 834:

    (Fortuna) amica varietati constantiam respuit,

    Cic. N. D. 2, 16:

    amica luto sus,

    fond of, Hor. Ep. 1, 2, 26.— Comp.:

    mihi nemo est amicior Attico,

    Cic. Att. 16, 16:

    amicior Cilicum aerariis quam nostro,

    id. ib. 7, 1, 6; id. Fam. 3, 2, 1.— Sup.:

    Deiotarum, fidelissimum regem atque amicissimum rei publicae nostrae,

    Cic. Att. 15, 2, 2:

    cum summi viri, tum amicissimi,

    id. Am. 2, 8:

    amicissimi viri,

    Suet. Caes. 1:

    successor conjunctissimus et amicissimus,

    Cic. Fam. 3, 3:

    hoc libro ad amicum amicissimus de amicitiā scripsi,

    id. Am. 1, 5; 23, 88 (but the comp. and sup. may sometimes be rendered as belonging to 2. amicus, a greater friend, the greatest friend, as in Cic. Att. 16, 16, and Am. 1, 5; so in Gr. basileus etc.).—
    B.
    Of things, kindly, pleasing (mostly poet.;

    so Cic. rarely): nihil homini amico est opportuno amicius,

    Plaut. Ep. 3, 3, 44:

    secundum te nihil est mihi amicius solitudine,

    Cic. Att. 12, 15:

    portus intramus amicos,

    Verg. A. 5, 57: fessos opibus solatur amicis, id. [p. 106] ib. 5, 416:

    vento amico ferri,

    Ov. Tr. 1, 5, 17:

    per amica silentia lunae,

    Verg. A. 2, 255:

    amici imbres,

    id. G. 4, 115:

    sidus amicum,

    Hor. Epod. 10, 9:

    sol amicum tempus agens,

    bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43:

    tempus fraudibus amicum,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    brevitas postulatur, qui mihimet ipsi amicissima est,

    Cic. Quinct. 34.—
    * C.
    Amicum est mihi (after the Gr. philon esti moi; in pure Lat., mihi cordi est, etc.); with inf., it pleases me, it accords with my feelings:

    nec dis amicum est nec mihi te prius Obire,

    Hor. C. 2, 17, 2.—Hence, adv., in a friendly manner, kindly, amicably.
    a.
    Old form ămīcĭter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. Pers. 2, 3, 3.—
    b.
    Class. form ămīcē:

    facis amice,

    Cic. Am. 2, 9:

    haec accipienda amice,

    id. ib. 24, 88; id. Fin. 1, 10; id. Off. 1, 26. —
    * Comp., Front. ad M. Caes. 1, 6.— Sup., Cic. Div. in Caecil. 9; Caes. B. C. 2, 17.
    2.
    ămīcus, i, m. [from amo, as philos from phileô, and from ] ( gen. plur. amicūm, Ter. Heaut. prol. 24).
    A.
    A friend; constr. with gen. or poss. adj.; v. Zumpt, Gram. §

    410: est is (amicus) tamquam alter idem,

    Cic. Am. 21, 80 (cf. id. ib. 25, 92; id. Off. 1, 17):

    amicum qui intuetur, tamquam exemplar intuetur sui,

    id. Am. 7, 23:

    Non tam utilitas parta per amicum, quam amici amor ipse delectat,

    id. ib. 14, 51: Amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. ib. 17, 64:

    boni improbis, improbi bonis amici esse non possunt,

    Cic. ib. 20, 74:

    ex omnibus saeculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum,

    id. ib. 4, 15:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 54 and 57:

    vetus verbum hoc est, Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    Respicis antiquum lassis in rebus amicum,

    Ov. P. 2, 3, 93:

    Alba tuus antiquissimus non solum amicus, verum etiam amator,

    Cic. Verr. 2, 3, 63 fin.:

    hospitis et amici mei M. Pacuvii fabula,

    id. Am. 7, 24:

    suis incommodis graviter angi non amicum sed se ipsum amantis est,

    of one loving not his friend, but himself, id. ib. 3, 10:

    ab amicis honesta petere, amicorum causā honesta facere,

    id. ib. 13, 44:

    paternus amicus ac pernecessarius,

    id. Fl. 6, 14:

    amicus novus,

    id. Am. 19, 67:

    vetus,

    id. ib.; Verg. A. 3, 82; Hor. S. 2, 6, 81; Ov. P. 1, 6, 53:

    amici ac familiares veteres,

    Suet. Tib. 55:

    aequaevus,

    Verg. A. 5, 452:

    ardens,

    id. ib. 9, 198:

    dulcis,

    Hor. S. 1, 3, 69; Ov. P. 1, 8, 31:

    carus,

    Hor. C. 4, 9, 51; Ov. Tr. 3, 6, 7:

    jucundus,

    Hor. S. 1, 3, 93:

    amici jucundissimi et omnium horarum,

    Suet. Tib. 42:

    amicus propior,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    fidelis,

    id. ib. 2, 2, 1; Vulg. Eccli. 6, 14:

    fidus,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    verus,

    Cic. Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12:

    mendax,

    Hor. A. P. 425:

    secernere blandum amicum a vero,

    Cic. Am. 25, 95:

    memor,

    Ov. Tr. 5, 9, 33:

    summus,

    Ter. Phorm. 1, 1, 1:

    primus,

    Vulg. 1 Macc. 10, 65:

    amici tristes,

    Hor. C. 1, 7, 24:

    maesti,

    Ov. Tr. 1, 9, 5:

    dives,

    Hor. Ep. 1, 8, 24:

    inops,

    id. S. 1, 2, 5:

    inferioris ordinis amici,

    Cic. Am. 19, 69:

    communes amici,

    Cic. Fam. 5, 2:

    amice, salve!

    Ter. Eun. 3, 5, 12; so Cat. 55, 7; Verg. A. 6, 507; Hor. C. 2, 14, 6; and Vulg. Matt. 20, 13:

    magnanimi veritatis amici,

    Cic. Off. 1, 19:

    amicos parare,

    Ter. And. 1, 1, 39:

    amicos parare optimam vitae, ut ita dicam, supellectilem,

    Cic. Am. 15, 55:

    minus amicorum habens,

    Ter. Eun. 4, 6, 22:

    me unum atque unicum amicum habuit,

    Cat. 73, 6;

    amicos habere,

    Cic. Am. 11, 36; so Vulg. Prov. 22, 11:

    nos sibi amicos junget,

    Ter. Hec. 5, 2, 32; Hor. S. 1, 3, 54:

    amicum servare,

    id. ib.:

    amicum servare per durum tempus,

    Ov. P. 2, 6, 29:

    aliquo uti amico,

    to have one as a friend, Cic. de Or. 1, 14, 62; Hor. S. 1, 4, 96:

    sibi amicum facere,

    Vulg. Luc. 16, 9:

    amicum diligere,

    Verg. A. 9, 430; Vulg. Deut. 13, 6:

    amico inservire,

    Ter. Heaut. 3, 1, 8:

    amico parcere,

    Hor. S. 1, 4, 35:

    et monendi amici saepe sunt et objurgandi,

    Cic. Am. 24, 88:

    amico ignoscere,

    Hor. Ep. 2, 2, 110:

    angorem pro amico capere,

    Cic. Am. 13, 48:

    amici jacentem animum excitare,

    id. ib. 16, 59:

    amicum consolari,

    Ov. Tr. 5, 4, 41:

    amico orbatus,

    Cic. Am. 3, 10:

    amicum offendere,

    Hor. S. 1, 3, 73:

    non paucis munitus amicis,

    Ov. P. 2, 3, 25.—Also for patronus, patron, protector; so Horace of Mæcenas, Epod. 1, 2:

    amicus potens,

    powerful friend, id. C. 2, 18, 12; so,

    magnus,

    Juv. 3, 57; 6, 313: Suet. Aug. 56:

    valentissimi,

    id. ib. 35.—And for socius, companion:

    trepido fugam exprobravit amico,

    Ov. M. 13, 69.—
    B.
    In polit. relations, a friend of the State (who was not always socius, an ally, but the socius was always amicus; cf.

    amicitia): Deiotarus ex animo amicus, unus fidelis populo Romano,

    Cic. Phil. 11, 13:

    socio atque amico regi,

    Liv. 37, 54; 7, 30 et saep.; Suet. Caes. 11.—
    C.
    In and after the Aug. per., a counsellor, courtier, minister of a prince, Nep. Milt. 3, 2 Dähn.:

    fuerunt multi reges ex amicis Alexandri Magni,

    id. Reg. 3, 1; so Suet. Caes. 70, 72; 70, 79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5; id. Galb. 7 al.; cf. Ernest. ad Suet. Excurs. XV.—Hence, ămī-ca, ae, f.
    A.
    In bon. part., a female friend (very rare; cf. hetaira in Hom., Aristoph., Plato):

    amicae, cognatae,

    Ter. Hec. 4, 2, 16:

    at haec amicae erunt, ubi, etc.,

    id. ib. 5, 2, 24:

    Me (laedit) soror et cum quae dormit amica simul,

    Prop. 2, 6, 12:

    ibit ad adfectam, quae non languebit, amicam Visere,

    Ov. Am. 2, 2, 21; cf. Juv. 3, 12; 6, 353; 6, 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865, 17; 891, 4. —
    B.
    In mal. part., = meretrix, a concubine, mistress, courtesan (esp. freq. in the comic poets; so in Gr. hetaira com. in Att. usage): eum suus pater ab amicā abduxit, Naev. ap. Gell. 6, 8:

    mulierem pejorem quam haec amica est Phaedromi non vidi,

    Plaut. Curc. 5, 1, 3; so id. Trin. 3, 2, 25; 3, 4, 22; id. Cist. 2, 3, 28; id. Ep. 5, 2, 36; 5, 2, 39 al.:

    sive ista uxor sive amica est,

    Ter. And. 1, 3, 11; id. Heaut. 1, 1, 52; 1, 2, 15; 3, 3, 6; 4, 6, 15 et saep.; Cic. Att. 10, 10; Dig. 50, 16, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > amicus

См. также в других словарях:

  • pareil — Pareil, Il vient de Par, ou de Parilis, Similis, AEqualis, Parilis, Compar, Coaequalis. Presque pareil, Suppar. Estre fait pareil en biens, Exaequari bonis. Faire le pareil, ou l equivalent, Idem reponere, Mutuum cum altero facere, Calculum parem …   Thresor de la langue françoyse

  • rendre — Rendre, Tantost signifie restituer, Reddere, Restituere. Comme rendre ce qu on a emprunté, Mutuum aut Commodatum reddere. Tantost representer et remettre, Referre. Comme, Rendre la pareille, Par pari referre, Paria facere, Parem gratiam… …   Thresor de la langue françoyse

  • PARIARE — apud Ulpianum, ἰσάζειν Graecis, est rationes ita putare, ut expensa paria fiant acceptis, vide Budaeum, Alciarum, Vallam, anton. Augustinum Observationibus l. 4. c. 12. God. Stewechium Electis Arnobianis l. 6. sub fin. ubi paria facere idem esse …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PIRCKHEIMERUS Bilibaldus — Norimbergensis, fil. Iohannis (Patricii Norici, ICti et Alberti Bavariae Ducis ac Sigismundi Archiducis Austriae Consiliarii) viribus corporis ita robustus, ut iuvenis luctâ, iactu, cursu omnes aequales superârit, saltu vero equos altissimos ex… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • besongne — Besongne, Opus. Besongne qu on fait à la chandelle, Lucubratio. Besongne faite par maniere d acquit, Perfunctoria opera. Besongne bien faite et avec grand art, Erudita operatio. Besongnes faites par temps desrobé, Operae succisiuae. Besongnes qu… …   Thresor de la langue françoyse

  • equalizer — Equalizer, Paria facere, Cherchez Egual …   Thresor de la langue françoyse

  • equivalent — Equivalent, Quasi aeque valens. Rendre l equivalent, Calculum parem ponere, Paria facere, Par pari referre, Retaliare …   Thresor de la langue françoyse

  • recompenser — Recompenser, Pensare, Pensitare, Rependere, Repensare, Remunerare, Paria facere, Compensare. Recompenser les dommages, Damna sarcire, vel resarcire. Recompenser les malfaits, Pensare maleficia. On ne sçauroit recompenser son pere, ou luy rendre… …   Thresor de la langue françoyse

  • despens — Il sent les unguens à mes despens et de mon bien, Olet vnguenta de meo. A moins de despens, Minore dispendio. Despens de prodigue, Nepotini sumptus. Faire grans despens, Sumptum admittere, Magnos sumptus facere, Ampliter sumptum facere. Ne faire… …   Thresor de la langue françoyse

  • Dichterische Freiheit — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Per-Capita — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»